گونه شناسی و طبقه بندی شهرهای جدید
طبقه بندی شهرهای جدید بر اساس وسعت، فاصله، جمعیت ، نوع و سطح فعالیت اقتصادی در چندین الگو صورت می گیرد:
طبقه بندی شهرهای جدید | شهرهای جدید مستقل
شهرهای جدید مستقل، اجتماع های برنامه ریزی شده ای هستند که با اهداف بهره برداری از منابع طبیعی، انتقال قطب رشد به نواحی عقب مانده ، صنعتی کردن منابع مستعد ، تقویت نواحی صنعتی، تغییر ساخت سیاسی و خدماتی نواحی و کل کشور ایجاد می شوند؛ زیرا هدف از ایجاد شهرهای جدید مستقل در اصل ناشی از «سیاست تمرکز زدایی» ملی و ناحیه ای و تعادل بخشی به نواحی مختلف کشور است.
چگونگی مکان یابی یک شهر جدید مستقل بیشتر گزینشی است و این انتخاب به عملکردهای مشخص اقتصادی آن منطقه که ناشی از نوع و مقدار مواد اولیه آن است بستگی دارد. این شهرها در بیشتر نقاط دنیا و بویژه شوروی سابق مکان یابی شده اند.
شهرهای جدید مستقل در کشورهای سوسیالیستی با اهدافی کاملاً متفاوت با اینگونه شهرها در اروپای غربی و امریکا به وجود آمده اند. در شوروی سابق مانند سایر کشورهای سوسیالیستی ، هدف از ایجاد این شهرها تسهیل در طرح ریزی سرزمینی با ایجاد یک فضای مناسب زندگی برای کارگرانی است که در بخش صنعت کار می کنند؛ نیز برای تقویت پایه اقتصادی ناحیه نفوذ کار گرفته می شوند.
در انگلستان شهرهای جدید مستقل برای رفع تمرکز در انباشتگی های مسکونی و با هدف طرح ریزی سرزمینی و موازی با سیاست عدم تمرکز و جلوگیری از مهاجرت های روستایی به مادر شهر و در مواردی برای ایجاد قطب های اقتصادی احداث شده است.
طبقه بندی شهرهای جدید | شهرهای جدید اقماری
شهرهای جدید اقماری ، اجتماع های برنامه ریزی شده ای در درون حوزه کلانشهرها هستند که با شهر مرکزی پیوند های عملکردی مستحکمی را حفظ می کنند.
اصول حاکم بر شهرهای جدید اقماری تراکم زدایی است؛ بنابراین اصل، هر نقطه شهر اندازه بهینه ای دارد که که برای حفظ آن ، اشتغال اضافی شهر بزرگ به جوامع جدید منتقل می شود تا تمرکز شهر بزرگ کاهش یابد و رشد آن مهار گردد. عموماً شهرهای جدید اقماری که برای جذب جمعیت اضافی طراحی می شوند، شهر خوابگاهی می نامند؛ ولی این شهرها غالباً نه فقط مسکن، بلکه تا حدودی اشتغال ساکنان خود را نیز تأمین می کنند.
هر چند که نظریه رسمی ایجاد شهرهای جدید اقماری را اولین بار لئوناردو داوینچی برای جلوگیری از ازدیاد جمعیت شهر میلان مطرح کرد، اما نظریه ایجاد شهرهای جدید را در سال ۱۸۹۸ ابنزر هاوارد با عنوان باغ شهر ها ارائه داده بود.
نقش شهرهای جدید اقماری در کشورهای مختلف جهان متفاوت است و این نقش بر اساس ناحیه شهری که در آن قرار دارد بررسی می شود.
طبقه بندی شهرهای جدید | شهرهای جدید پیوسته
این اصطلاح را هاروی پارلوف برای توصیف شهرهایی که در محدوده شهرهای موجود احداث می شوند به کاربرد. در واقع این الگو در جوار مادر شهر و مجتمع های بزرگ برای رفع مشکل انباشتگی های مسکونی آنها ایجاد می شود؛ بنابراین هدف از ایجاد آنها، ساماندهی فضایی و تراکم زدایی از مادر شهر است.
نظریه شهرهای جدید یوسته با انباشتگی مسکونی ای که نتیجه مکتب شهرسازی استکهلم است ، در کشورهای اسکاندیناوی با تکیه بر اصل تراکم زدایی و اصلاح ساختار شهری پایتخت و شهرهای بزرگ آنان مطرح شد.
این شهر ها در ایران بویژه در تهران و اصفهان احداث گردید.
طبقه بندی شهرهای جدید | شهرهای موازی
این الگو زمانی مطرح می شود که محدودیت های جغرافیایی در پیرامون مادر شهر وجود داشته باشد یا مسأله تأمین آب، مشکلات حل نشدنی ایجاد کند که در حالت اول از شهر ریو و در حالت دوم از مکزیکوسیتی و کلکته می توان نام برد.
طبقه بندی شهرهای جدید | واحد توسعه
واحد توسعه ناحیه شهری ، یکی از عرصه های رایج طراحی در معماری است. وسعت این واحدها معمولاً بین ۴۰۰ تا ۲۰۰ هکتار است و می توان آن را بخشی از ساختار شهرهای جدید یا توسعه الگوی حومه نشینی به حساب آورد. پس بنابر تعریف موجود نمی توان این سکونتگاه ها را شهر جدید دانست ؛ اما این نوع سکونتگاه ها یکی از اجزای مهم و کلیدی سکونتگاه های شهری جدید به شمار می آید.
طبقه بندی شهرهای جدید | شهرهای جدید مهاجرنشین
هدف از ایجاد شهرهای جدید مهاجرنشین، تخلیه شهرها به وسیله مهاجرت، حفظ تعادل میان جمعیت و محیط در کلانشهرها و بهره مندی از نیروی انسانی و منابع طبیعی یک ناحیه است.
طبقه بندی شهرهای جدید | شهرهای جدید سرریز پذیر
این شهرها برای خنثی کردن و کنترل رشد شتابان شهرهای بزرگ ونیز جذب و انتقال بخشی از جمعیت آنها احداث می شود. معمولاً برای این هدف قطب های رشد جدیدی به شکل شهرهای جدید اقماری ، مستقل ، موازی، دوقلو و غیره احداث می شود.
طبقه بندی شهرهای جدید | پایتخت های جدید
پایتخت های جدید به طور کلی برای تشکیل یک دولت جدید یا انتقال حکومت از مکانی به مکان دیگر احداث می شدند.
معمولاً ملاحظات سیاسی بر ملاحظات جغرافیایی و اقتصادی در چگونگی مکان یابی آنها غلبه می کند.
طبقه بندی شهرهای جدید | شهرهای جدید صنعتی
اهداف عمده ایجاد شهر صنعتی بدین قرار است: بهره برداری از منابع طبیعی ناحیه، راهبرد توسعه منطقه ای، ایجاد قطب رشد، اسکان شاغلان بخش صنعت ، امکان دسترسی به صنعت، تولید و سرانجام ایجاد محیطی مناسب برای زندگی کارگران و شاغلان بخش صنعت. شهرهای جدید صنعتی معمولاً در نزدیکی منابع خام احداث می شوند. فاصله مطلوب بین ناحیه صنعتی و محل شهر جدید صنعتی حدود ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر است و بین ناحیه مسکونی و ناحیه صنعتی کمربند سبز ایجاد می گردد.
در اوایل قرن نوزدهم میلادی رابرت اوون و شارل فوریه نوعی شهر جدید مبتنی بر استقرار صنعت را پیشنهاد کردند؛ اما نظریه پردازان اصلی شهر جدید صنعتی تونی گارنیه است. وی در سال ۱۹۱۷ موفق شد تا اثر بزرگ خود را به نام شهر صنعتی منتشر کند.
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی شهری | طراحی شهری
منبع: جزوه مباحث عمومی شهرسازی ایران کیمیا فکر بزرگ
انتشار مطلب ” گونه شناسی و طبقه بندی شهرهای جدید ” ذکر منبع و دادن لینک بلامانع است.
دیدگاهتان را بنویسید