منطقه و روشهای تعیین آن
تعریف منطقه : در ارتباط با منطقه نظریات متعددی ابراز شده است. در واقع می توان گفت منطقه بخشی از یک کشور است که وحدت آن ناشی از داده های آب و هوایی، گیاهی، ناهمواری، اقتصادی، سیاسی، اداری و فرهنگی است.
«هربرستون» جغرافیدان مشهور، چهار عامل ویژگی زمین، آب و هوا، پوشش گیاهی، جمعیت و تراکم را معیار تعیین منطقه می داند. او در این تقسیم بندی وزن بیشتری را به آب و هوا می دهد.
«آنستد» از جغرافیدانان معروف برای تعیین منطقه ابتدا، مرکزی را با هدف تعیین مناطق نفوذ آن تعیین کرد؛ سپس با بررسی ویژگی های مناطق پیرامون در مرکز، همه مکان هایی را که مشخصات همگن و مشابه با ویژگی های مرکز داشتند حوزه نفوذ مرکز مورد بررسی به شمار می آورد.
منطقه در نظر گلاسون (Glasson)، فضایی میان سطوح ملی و محلی است که قلمرو یا حوزهای پیوسته و محدود را تشکیل می دهد.
اینکه منطقه یک پدیده طبیعی است و یا معلول ذهن، نخستین گام در روشن ساختن مفهوم منطقه است. بر این اساس دو دیدگاه کاملاً متفاوت وجود دارد:
- دیدگاه عینی: در این دیدگاه، ماهیتاً خود منطقه هدف و مقصد است و به عبارتی منطقه پدیده ای است واقعی که قابل تشخیص و نمایش باشد.(مانند تعریف هربرستون)
- دیدگاه ذهنی: در این دیدگاه، منطقه یک وسیله برای دستیابی به هدف و ابزاری برای تمایز و جداسازی ویژگی های فضایی است. به روایت هارتشورن (Hartshorn)، دیگر تلاش برای تصور منطقه به صورت یک موجود واقعی واحد، فراموش شده است. امروز مناطق به مثابه ابزار توصیفی تلقی می شوند که بر اساس معیاری معین و برای هدفی خاص تعریف شده اند . نتیجتاً تعداد مناطق نیز به ازای تعداد شاخص های مورد استفاده در تعریف، افزایش می یابند.
امروزه دیدگاه ذهنی از مفهوم منطقه، عمومیت بیشتری یافته است. به نظر می رسد اهمیت این نگرش را بتوان ناشی از هدفمند بودن منطقه بندی تصور نمود.
امروزه با پیشرفت دانش فنی و تکنولوژی باید در مفهوم و تعریف منطقه تجدید نظر نمود. بنابراین منطقه را می توان به عنوان بخشی از سرزمین دانست که بیشترین روابط عملکردی و کارکردی میان شاخص ها در آن (دیدگاه ذهنی) برقرار باشد. در اصل منطقه از هر دیدگاهی و با هر تخصصی تعریف شود باید جنبه های زیر را داشته باشد:
- بخشی از فضا و سرزمین را شامل می شود.
- در تعدادی از عوامل و ویژگی های خود وجه اشتراک داشته باشد.
- دارای روابط عملکردی در شاخص ها باشند.
منطقه بعد از سطح ملی و بالاتر از سطح شهری قرار گیرد.
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی منطقه ای
منبع: جزوه سیر اندیشه ها در شهرسازی و مبانی برنامه ریزی شهری ، منطقه ای و مدیریت شهری کیمیا فکر بزرگ
انتشار مقاله با ذکر منبع بلامانع است.
اریس says
سلام عالی بود
کیمیا فکر بزرگ says
با تشکر از شما دوست عزیز