فضای عمومی و خصوصی شهری | فضاهای غیر شخصی شهر
- طبق گفته ویتریویس آگورای یونانی طرح مربع شکل داشته و برای فروم رومی نسبت سه به دو توصیه می شد.
- ساخت و ساز یونانی بر اساس مقیاس درک و حس انسان قرار داشت و هریک از بناها به تنهایی هدف غایی تلقی می شد اما در زمان رومی ها بعلت حذف فعالیت های دموکراتیک، محورهای دید طولانی و قرینه سازی مصنوعی و … مورد توجه قرار گرفت. قرون وسطی به روش های یونان بازگشت کرد و رنسانس و بعد از آن آرمان های رومی را زنده کرد.
- یکپارچه سازی ابعاد معنوی و مادی بدلیل تخصصی شدن فضا و جداسازی آن ها از نظر عملکردی در قرون وسطی رو به فرسایش رفت.
- در دوران رنسانس تخصصی شدن عملکردی میدان ها در دوره قبل احیا شد. ظاهر بسیار ساده برای ساختمان های خصوصی و تزئینات سنگین برای بناهای عمومی در نظر گرفته می شد. در این دوران شهرهایی از طرف حکومت مرکزی طراحی شده بود که در آن ها خیابان های مستقیم و طولانی مانند خیابان های رومی برای انعکاس قدرت حکومت طراحی شده بود مثل کارلزروهه در آلمان و واشنگتن دی سی.
- در قرون ۱۷ و ۱۸ میادین در لندن بصورت بخشی مجزا از بقیه شهر و تحت تملک بخش خصوصی بود.
- منطق شهر مدرنیست این بود که درون و نه بیرون ساختمان ها بعنوان زندگی در عرصه خصوصی اولویت دارد. به این ترتیب خانه از درون به بیرون طراحی شد و فضای عمومی منطق فضای خصوصی را دنبال کرد و چیزی جز ته مانده ساختمان ها نبود. تعادل بین عمومی و خصوصی، و پر و خالی از بین رفت.
- با بازگشت به احساس گرایی در قالب پست مدرنیسم بار دیگر خلق فضای بسته پیش نیازی برای طراحی شهری شد.
- شهرهای چین مربع شکل و محصور بود. راه ها یک شبکه شطرنجی را شکل می دادند. فضای درون ساختمان ها بر اساس استفاده چند منظوره سازمان دهی می شد و حیاط درون نگر داشت. طرح ساختمان ها متقارن و قطری بود.
- میدان عمومی در شهر کلاسیک چینی وجود نداشت بدلیل کنترل سیاسی شدید بر شهرها (تفاوت اصلی شهرهای چینی و غربی)
- مرو و هرات مربع شکل بودند که دو محور اصلی عمود بر هم که به چهار دروازه متصل می شدند داشتند. این الگو در زمان پارت ها و ساسانیان تا زمان غلبه مسلمانان ادامه داشت.
- تا اواسط قرن ۲۰ بعد از میدان سرخ مسکو، نقش جهان بزرگ ترین میدان عمومی بوده است.
- Place Royal: اولین میدان عمومی پاریس و مدلی برای میادین لندن و سایر شهرهای اروپایی.
- شهرهای سنتی خاورمیانه حاوی طرح نامنظم، بلوک های در هم تنیده، خانه های کم ارتفاع با حیاط های درون نگر و … بودهاند.
- سرعت جابجایی مرتبط با فناوری های جدید حمل و نقل و ارتباطات به غیر فضایی شدن فعالیت ها انجامیده و عرصه عمومی غیر کالبدی را ایجاد کرده است. بنابراین شهر مدرن با پراکندگی عملکرد مواجه شده که در تضاد با نقش یکپارچه کنندگی فضای عمومی در گذشته است. اکنون عرصه عمومی از تعداد زیادی لایه که ممکن است در فضا و زمان هیچ گاه بر هم منطبق نشوند تشکیل شده بنابراین دیگر مساوی فضای عمومی نیست بلکه فرافضایی است.
- علاوه بر فناوری های جدید، قطبی شدن اجتماعی (به دنبال ظهور اقتصاد بازار آزاد و خصوصی سازی فضا (بیشتر ساخت و سازها توسط سرمایه گذاران خصوصی و به نفع بخش های خاصی از جامعه انجام میشود) نیز موجب کاهش اهمیت فضاهای عمومی شده است.
- علاوه بر فمنیست ها، مارکسیست ها نیز جداسازی عرصه عمومی و خصوصی را مورد نقد قرار داده اند.
- برخی جداکردن عرصه های عمومی و خصوصی را مربوط به دوران سرمایه داری صنعتی می دانند (به دلیل جدایی قلمرو خانه از قلمرو کار در آن دوران)
- بهبود فضای عمومی و توجه به آن در حال حاضر به منظور بهبود سیمای شهر و تبلیغ برای جذب سرمایه بخش خصوصی انجام می شود و از ویژگی های گذار از شهر صنعتی به شهر خدماتی است.
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی شهری | طراحی شهری
منبع: کتاب مجموعه مباحث مشترک برنامه ریزی و طراحی شهری کیمیا فکر بزرگ
انتشار مطلب ” فضای عمومی و خصوصی شهری | فضاهای غیر شخصی شهر ” ذکر منبع و دادن لینک بلامانع است.
دیدگاهتان را بنویسید