عوامل موثر در مقدار فاضلاب خانگی
مقدار فاضلاب خانگی به مقدارمصرف آب درشهر بستگی دارد. عواملی از قبیل آبیاری باغچه ها و فضاهای سبز و تبخیر موجب میشوند که مقدار فاضلاب از مصرف آب کمتر باشد. همچنین نشست آبهای زیرزمینی به لولههای فاضلاب و مخلوط شدن قسمتی از آب باران با فاضلاب خانگی در شبکههای مجزا، سبب افزایش مقدار فاضلاب خانگی میگردد. لذا در محاسبه مقدار فاضلاب خانگی در شبکههای فاضلاب، بایستی به عوامل و ضرایب خاصی توجه گردد.
سرانه مصرف آب ضریب تبدیل آب مصرفی به فاضلاب و آمیختن آب باران با فاضلاب خانگی از مهمترین و قابل ملاحظه ترین عوامل هستند.
سرانه مصرف آب
مقدار مصرف سرانه آب، با توجه به بزرگی و کوچکی شهر و سطح زندگی ساکنان شهر متفاوت میباشد. و هرچه میانگین مصرف سرانه بیشتر گردد، مقدار رشد سالیانه آن کاهش می یابد.
نسبت تبدیل آب مصرفی به فاضلاب
این نسبت، نشان دهنده درصدی از آب مصرفی است، که به فاضلاب تبدیل شده و وارد لولههای فاضلاب میگردد. مقداری از آب لوله کشی، به مصرف آبیاری فضاهای سبز و شستشوی خیابانها رسیده و قسمتی از آن نیز به صورت تبخیر در آب نماها و در دستگاههای خنک کننده مانند کولرها مصرف میگردد.
آمیخته شدن آب باران با فاضلاب خانگی
در اثر اتصال غیر مجاز ناودان های آب باران به شبکه فاضلاب خانگی و نیز وجود دریچههای آدم رو در کف خیابانها، مقداری از آب باران وارد شبکه فاضلاب خانگی در سامانه شبکههای مجزا میگردد. مقدار آب بارانی که از دریچههای آدم رو وارد شبکه فاضلاب خانگی در سامانه مجزا میگردد، با توجه به تعداد سوراخهای موجود در دریچهها و شدت رگبارهای بارندگی برای هر دریچه، از ۰/۱ تا ۳ لیتردر ثانیه تغییر میکند.
ضریب بهرهبرداری از شبکه جمعآوری فاضلاب
در طرح شبکه فاضلاب شهرهای موجود و برای محاسبه مقدار فاضلاب، ممکن است برخی از خانههای شهر به علل اقتصادی در مرحله های گوناگون بهرهبرداری از شبکه، داوطلب گرفتن انشعاب فاضلاب نگردند. عواملی که موجب عدم تمایل میگردد عبارتند از: زیاد بودن هزینه اتصال شبکه فاضلاب درون ساختمان به فاضلاب شهر، لزوم خراب کردن قسمتهایی از ساختمان، وجود اشکالات فنی از قبیل سوار نشدن فاضلاب برخی طبقه ها به شبکه جمعآوری فاضلاب شهر و نیاز به پمپاژ در برخی از ساختمانها.
با توجه به نوسانهای مصرف آب، مقدار فاضلاب نیز دارای نوسانهایی است. مقدار نوسانهای تولید فاضلاب در شبانه روز، با افزایش جمعیت کاسته میشود.
مقدار متوسط فاضلاب روزانه مهمترین ابزار و پایه ای ترین وسیله طراحی شبکه و سامانه فاضلاب شهرها است.
ورود آب به شبکه از طریق نشت شبکه آب و روانابها از عواملی هستند که بر ضریب بهرهبرداری از شبکه فاضلاب تاثیر میگذارند. جریانهای اخیر معمولاً در محاسبات متداول نرخ جریان فاضلاب منظور نشده و به طور غیر مستقیم بر حجم و ظرفیت شبکه تاثیر میگذارند.
روشهای جمعآوری فاضلاب شهری
جمعآوری فاضلاب را میتوان به دو گونه انجام داد:
· جمعآوری ناقص
· جمعآوری کامل
در جمعآوری ناقص، جمعآوری آب باران با کمک شبکههای روبسته یا رو با انجام شده و به بیرون شهر فرستاده میشود. فاضلابهای خانگی در چاههای جذب کننده وارد میگردند. این روش، روش سنتی در بیشتر شهرهای ایران است و به علل زیست محیطی، نبایستی در آینده به صورت فعلی مورد استفاده قرار گیرد.
در روش جمعآوری کامل، جمعآوری آب باران و فاضلابهای خانگی و صنعتی به کمک شبکههایی از شهر بیرون برده میشود. برای جمعآوری کامل، از دو شیوه، شامل شیوه مجزا و شیوه درهم استفاده میشود. شیوه مجزا، فاضلابهای خانگی و صنعتی در یک شبکه لولهکشی به تصفیهخانه هدایت شده و فاضلابهای ناشی از آب باران در شبکهای دیگر و به شکل مجزا به رودخانه فرستاده میشود.
درشیوه درهم، فاضلابهای خانگی و صنعتی و آنچه از آب باران است، همگی به کمک یک شبکه لوله کشی جمعآوری میگردند. برای جلوگیری از افزایش بیرویه تصفیهخانهها، با کمک ساختمانهای ویژهای به نام ((سرریز آب باران)). قسمت بیشتر آب باران را در مواقع بارندگی مستقیماً به رودخانه، مسیل و یا دریا میفرستد و تنها قسمت کمی ازآن همراه فاضلاب خانگی به تصفیهخانه فرستاده میشود.
شکل۳: مقایسه شبکههای مجزا و ادغام شده
انتخاب روش جمعآوری در شهرهای ایران
با توجه به ویژگیهای برشمرده شده در گونهها و شیوههای جمعآوری فاضلاب، ملاحظه میشود که معمولاً شیوه مجزا دارای هزینه ساختمانی بیشتری است و زمانی بایستی به اجرای آن مبادرت ورزید که اجرای شبکه درهم از نظر فنی، ایمنی نداشته باشد. در حالتهای زیر، طرح شبکه درهم برای شهرهای ایران نامناسب است و شبکه مجزا پیشنهاد میشود.
الف ـ در شهرهای ساحلی که امکان ورود مستقیم آب باران در قسمتهای گوناگون شهر به رودخانه و دریا میسر است. یعنی هزینه ساختمان شبکه جمعآوری آب باران، به نسبت کم باشد.
ب ـ در شهرهایی که یک یا چند رودخانه خشک و یا مسیل از آن می گذرد، میتوان از آنها به عنوان کانال های اصلی جمعآوری آب باران استفاده نمود. در این صورت بهتراست که حتی الامکان روی مسیل ها را پوشانیدو در صورت نیاز به صرفهجویی در هزینه طرح، به جای کانال های فرعی جمعآوری آب باران، از جوی های رو باز سنتی موجود استفاده نمود.
ج ـ در شهرهای جنوبی ایران (کرانه های خلیج فارس و دریای عمان) به علت زیاد بودن شدت های لحظه ای بارندگی و جریان بادهای سطحی که گاهی همراه با حرکت ماسه بادی هستند و نیز کثرت نسبی روزهای خشک و بدون بارندگی، انتخاب شبکه مجزا پیشنهاد میشود. در برخی از شهرهای اطراف کویر، با وجود کمتربودن شدت های لحظه ای بارندگی، به علت کثرت روزهای بدون بارندگی و وجود بادهای همراه با ماسه بادی، انتخاب روش درهم صحیح به نظر نمیرسد.
دـ در شهرهایی که شیب زیادی دارند و میتوان برای آب باران از شبکه رو باز یا رو بسته استفاده کرده و به سادگی آب باران را به بیرون شهر هدایت نمود، بایستی انتخاب روش مجزا مورد توجه باشد.
در مقابل، فقط برای شهرهای شمالی ایران، به ویژه در استان های مازندران و گیلان که روزهای بارندگی زیادی در سال دارند، ممکن است روش درهم مورد توجه قرار گیرد. در این موردبایستی مطالعات کافی به عمل آید تا از نظر ایمنی مشکلاتی به وجود نیاید.
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی شهری | طراحی شهری
منبع: کتاب مجموعه مباحث مشترک برنامه ریزی و طراحی شهری کیمیا فکر بزرگ
انتشار مطلب ذکر منبع و دادن لینک بلامانع است.
دیدگاهتان را بنویسید