شهرهای رومی
در زمانی که رومی ها شروع به ساخت شهرهای جدیدشان (که شامل اردوگاه های نظامی با عنوان کسترا بود) کردند، منطق برنامه ریزی شطرنجی به طور کامل مستندسازی شده بود و این منطق در اختیار سازندگان امپراطوری قرار گرفت اما برای روم برنامه ریزی و طراحی شطرنجی غیرممکن بود و شهر باید از راه برنامه ریزی مفاهیم مدیریتی سازماندهی می شد تا آرایش فیزیکی به تنهایی. در واقع معماران روم از بناهای جدید به منظور ارائه جلوه ساختاری منطقی به شهری که سدههای بسیار قبل از امپراطوری روم وجود داشت، بهره می بردند. مشابه یونان، برنامه ریزی استاندارد شده رومی ها با شدت بیشتر در متصرفات امپراطوری (نسبت به رم و شهرهای نزدیکتر به محل استقرار قدرت) اعمال می شده است و بر خلاف ساختار آشکار تعریف شده در امپراطوری و شهرهای دورافتاده آن، مرکز قدرت روم از هیچ برنامه ریزی جدی یا تجدید سازمان فضایی تا زمان ژولیوس سزار بهرهمند نشد.
بر خلاف امپراطوری یونان که فدراسیونی از دولت شهرها بودند، روم ها تمام شهر و سکونت گاه هایشان را در سلسله مراتبی که امپراطوری شان را شکل می داد، متحد کردند. دولت سرنوشت یک شهر را تعریف می کرد و فکر شهر به طور کاملاً مستقل، به هیچ وجه وجود خارجی نداشت. ساختار فضایی یک شهر طراحی شده رومی بسیار همانند یک شهر یونانی بود:
- جهت اصلی توسط مسیرهای اصلی حمل و نقل آن تعریف می شد.
- بخش های مسکونی و تجاری در کنار راه ها جاگذاری شده بودند.
اما آنچه که به شهر مشخصه های ویژه ای می داد، اندازه و محل بناهای عمومی و مذهبی بود. رومی ها آگورا و آکروپلیس یونانی را در درون شهرهایشان گسترش دادند، اما فوروم و آمفی تئاتر آنها در مقیاس و زمانی متفاوت و همچنین دستورالعمل اجتماعی متفاوت ساخته می شدند. همچنین رومی ها مولفه گرایش به ارتفاع را به شهرهایشان اضافه کردند و در حقیقت مقیاس و ویژگی های بصری توده بناهای مرتبط به هم از درون سازمان زیباشناختی را شکل می داد. همچنین دو عامل به آنها اجازه می داد تا ارتفاع بناهایشان را افزایش دهند:
- مصالح ساختمانی
- فناوری جدید
معابر رومی که نمایانگر حرکت های فاتحانه بودند برخلاف رویه پاناتنائیک در آتن که طول شهر را گسترش میداد، در یک فضای منفرد چیده شده بودند. سیرک ماکسیموس مهم ترین مکان این حرکت نمادین شد که نیاز به فضای طولی در درون شهر را به مرکزیت یک تک بنا تبدیل می کرد.
رومی ها علاوه بر رومیکردن موضوعاتشان از راه زبان و مطالب فرهنگی، اهمیت تحمیل کردن قانونها از راه شهرسازی مدیریت شده را نیز شناختند. نظم بصری پذیرفته شده توسط طراحی شطرنجی و فناوری های مدیریت شهری سازمان یافته برای نگهداری یک امپراطوری گسترده ابزار مهمی شد و به همین دلیل طبقهبندی شهری، تکنیکهای مدیریت خرد و کلان، قانون های ساختمان و مفاهیم بسیار دیگر کوشش های روشنفکرانه رومی ای به فرایند شهری سازی بودهاند.
شهرهای رومی قسمتی از یک شبکه بزرگ مالی بودند که باید به شیوه های رسمی مدیریت می شدند. به همین دلیل رومی ها شهرهایشان را به ۳ طبقه مشخص تقسیم کردند:
طبقات |
ویژگی ها |
کلنیا |
بیشتر ساکنانش ساکنان رومی بودند.
توسط یک شورا با نظارت ۴ قاضی دادگاه بخش اداره می شد. |
میونی سیپیوم |
محل سکونت تعداد کمتری از رومی ها بود.
توسط یک شورا با نظارت ۴ قاضی منتخب که در انتهای خدمتشان درجه شهروندی رومی به آن ها اهدا می شد، اداره می شدند. |
سیویستاس |
فاقد هرگونه وابستگی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی رومی بود.
شهروندان رومی اندکی در آن ساکن بودند. در لوای مدیران ایالتی رومی به عنوان مرکز اداری مستقل توسط جمعیت محلی مدیریت میشدند. اشرافیت محلی در موضوعات محلی مشارکت داشتند. |
ویترویوس عناصر مورفولوژی شهری روم را به دو گروه تقسیم بندی می کرد:
دیوارهای شهری | دیوار هم مرز محدوده شهری بود و هم سمبلی از دفاع |
ساختمانهای عمومی | دروازه ها و برج ها |
ساختمان های مذهبی (معابد) | |
خدمات عمومی (فوروم، بندرگاه، سرپوشیده ها) |
مراحل برنامه ریزی شهری در نظریه ویترویوس به ترتیب عبارتند از:
- انتخاب مکان و تعیین محل ساخت دیوار
- طراحی خیابانها با توجه خاص به باد غالب در راستای حفاظت کوچهها و خیابانها از باد
- جاگذاری بناهای مذهبی
اما به طور کلی عناصر شهری رم را میتوان به ۶ گروه تقسیم بندی نمود:
- شهرهای رومی اغلب سه نوع خیابان داشتند: ۱٫ ایتینرا (مخصوص پیادهها) ۲٫ آکتوس (عبور و مرور یک گاری و پیادهها) ۳٫ ویا (عبور دو گاری)
- مسکن در رم در دو گروه طبقه بندی شد: ۱٫ دوموس (مخصوص تک خانواده ها و اغلب برای طبقات بالای اجتماعی) ۲٫ اینسولا (آپارتمان هایی برای سایر اقشار)
- شهر رومی وابسته به واردات بود و در نتیجه بازارها برای آن حیاتی بودند. این امر ایجاد و نگهداری بنادر و انبارهای توسعه یافته را ضروری می کرد. بازارها معمولاً در مناطق مسکونی و در حول فوراها (به ویژه فوروم تراجان) یافت می شدند.
- به علت نرخ بالای بیکاری و اشتغالی که تنها وابسته به کارهای دولتی بود، عناصر تفریحی به عنوان یکی از عناصر شهری درآمدند. در روم سرگرمی شکلی از مشارکت شهروندی و برقراری آرامش بود.
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی شهری | طراحی شهری | تاریخ شهر و شهرسازی
منبع: کتاب مجموعه مباحث مشترک برنامه ریزی و طراحی شهری کیمیا فکر بزرگ
انتشار مطلب ” شهرهای رومی ancient roman cities ” با ذکر منبع بلامانع است.
دیدگاهتان را بنویسید