روش های تعیین مناطق همگن
تشخیص مناطق همگن عبارت است از دسته بندی واحدهای محلی که بر اساس شاخص های از پیش تعریف شده دارای خصوصیات مشابهی باشند. البته مناطق همگن به طور کامل متجانس نخواهند بود، بلکه تنها باید در محدوده شاخص های بکار گرفته شده همگن باشد. مهم ترین روش های تعیین مناطق همگن عبارت از موارد زیر است:
الف) روش وزن دهی عددی شاخص
در این روش، ابتدا شاخص های مناسب جهت هدف برنامه ریزی انتخاب شده و پس از وزن دهی به هر یک از شاخص ها، مجموع وزن های هر واحد به طور جداگانه محاسبه می شود. با قرار دادن واحدهایی که از این لحاظ به یکدیگر نزدیک تر باشند و یا حداکثر که بافاصله یک انحراف معیار از میانگین در یک دامنه قرار می گیرند، مناطق همگن مشخص می شوند.
ب) روش تاکسونومی عددی
دقت روش تاکسونومی عددی، به انتخاب شاخص های برگرفته شده و همچنین اعتبار اطلاعات مربوط به این شاخص ها بستگی دارد. در این روش ابتدا اطلاعات شاخص های مختلف را به فرم استاندارد (نرمال) تبدیل کرده و سپس ماتریس فواصل مرکب بین واحدهای مطالعاتی را در جهت تعیین اختلاف میان زیر مناطق مشخص می کنیم.
در مرحله بعد ترسیم نمودار اپتیمم یا کوتاه ترین فاصله بین مناطق مد نظر است. در پایان می توان درجه برخورداری هر یک از مناطق را با استفاده از روش های کمی شناسایی نموده و سپس مناطق همگن را در قالب طبقه بندی آماری متعارف شناسایی نمود.
ج) روش تحلیل عاملی
در تحلیل عاملی تعیین مناطق همگن بر اساس چند شاخص یا سنجه مورد نظر هست. بیان ساده این روش بدین صورت است که هر گاه چند سنجه یا یک متغیر باطنی نظیر محرومیت یا برخورداری مناطق مرتبط باشند، باید با یکدیگر وابستگی داشته باشند. اگر همهی سنجه ها در جهت مثبت مرتب شده باشند و کمیت بیشتر نشانگر وضع بهتر باشد، همبستگی ها مثبت خواهند بود. یعنی افزایش مقادیر هر یک از سنجه ها ملازم با افزایش مقادیر سنجه های دیگر خواهد بود. اهمیت نسبی شاخص ها به صورت همبستگی شاخص با متغیر مشترک، اصطلاحاً بار عاملی تعریف می شود.
تحلیل عاملی در حقیقت روشی برای جدا ساختن عوامل پایه و دسته بندی مناطق بر اساس عوامل انتخاب شده است. دقت این روش به کیفیت آمار و اطلاعات بستگی دارد. بدیهی است چنانچه از تکنیک های چند متغیره استفاده شود، روش فوق نه تنها برای مناطق همگن مناسب است بلکه در یک بعد بسیار وسیع برنامه ریزی پدیدۀ هوایی اند مفید باشد.
د) روش منطقه بندی سرزمینی
تصمیم یک سرزمین به مناطقی با مرزهای معین را منطقه بندی سرزمینی می گویند. اهم معیارهای منطقه بندی سرزمین را به شرح می توان تعیین کرد:
- عرضه کالاهای شهری و خدمات درمانی و بهداشتی و سایر سرویس ها.
- خدمات اداری-سیاسی متمرکز در شهر.
- شبکه ارتباطی و امکانات حمل و نقل مسافرتی و کالایی.
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی منطقه ای
منبع: جزوه سیر اندیشه ها در شهرسازی و مبانی برنامه ریزی شهری ، منطقه ای و مدیریت شهری کیمیا فکر بزرگ
انتشار مقاله نظام تقسیمات شهری با ذکر منبع بلامانع است.
دیدگاهتان را بنویسید