تعریف و مفهوم منطقه بندی
تقسیم یک شهر را به مناطق ویژه با مرزهای معین برای نقش پذیری هر یک از این مناطق، «منطقه بندی شهری» می گویند. منطقه بندی در واقع استفاده منطقی و نظام پذیر از زمین های شهری در آینده بلندمدت است که در آن، موقع، ارتفاع، شکل، میزان بهره گیری و ساخت های داخلی هر یک از مناطق، موردنظر است.
منطقه بندی، روشی است که در آن، برنامه ریزی فیزیکی، کاربری زمین را جهت منافع عمومی نظام می بخشد و هدف اصلی آن، اختصاص دادن زمین به مصارف عمده، مسکونی، صنعتی و غیره در توسعه آینده شهر است.
منطقه بندی، روشی است که از طریق آن با توجه به کارکردهای داخلی شهرها از زمین های شهری استفاده صحیح به عمل می آید.
-
عوامل مؤثر در منطقه بندی
می توان گفت منطقهبندی، تقسیم منطقی و علمی زمینهای شهری با توجه به عوامل و شرایط زیر است:
- تعیین ارتفاع و دیگر ساخت های شهری
- تعیین میزان تراکم در هر یک از مناطق با توجه به نوع کارکرد آنها، بدان سان که فعالیت های مختلف شهری جدا از هم، اما در ارتباط با هم به بهترین وجهی به ایفای نقش بپردازند.
- تعیین میزان زمین های مورد نیاز برای عملکردهای مهم شهری از قبیل تجارت، صنعت، بخش مسکونی و دیگر فعالیت های شهری
- به کارگیری معیارهای علمی در داخل شهرها با توجه به شرایط اجتماعی ـ اقتصادی هر جامعه شهری ـ البته هدف از منطقه بندی، تضمین رفاه عمومی با توجه به فعالیت های شهری است.
- حفظ و نگهداری آثار تاریخی شهرها نیز گاهی در آییننامه های منطقه بندی گنجانده می شود.
تفاوت منطقه بندی با دیگر نظام های شهری این است که در منطقه بندی، هر منطقه ای استاندارد و نظام ویژه ای مییابد و از نظر استانداردهای شهری با مناطق دیگر شهری تفاوت پیدا می کند.
-
اهداف منطقه بندی
- اختصاص میزان معینی از زمین های شهری به موضوع خاص و کارکرد خاص
- کنترل استفاده از زمین و کنترل ارتفاع در بنای ساختمانها
- دسترسی برنامه ریزان شهری به امکانات لازم جهت توسعه آینده شهر
- ایجاد هماهنگی لازم، بین خدمات عمومی مانند حمل و نقل، تأمین و ذخیره آب، فاضلاب و نیروی برق شهر
- پویا و فعال ساختن برنامه ریزی شهری
-
امتیازات منطقه بندی عبارت است از:
- توسعه شهری را در آینده با نظام منطقی و با در نظر گرفتن رفاه عمومی، سامان می بخشد.
- پراکندگی جمعیت شهری را با توجه به کارکردهای مناطق داخلی شهر به صورت متوازن و متعادل در میآورد و از تراکم جمعیت در بخش معینی از شهر جلوگیری می کند.
- نیازهای عمومی جامعه شهری را از نظر تأمین پارکها، مدارس، فروشگاه ها، محل های گذران اوقات فراغت و خیابان ها برطرف میسازد، در نتیجه از اتلاف پول و وقت مردم شهر جلوگیری می کند.
- استفاده از خدمات عمومی مانند آب لوله کشی، فاضلاب، حمل و نقل و تلفن شهری را تسهیل و به صرفه اقتصادی جامعه شهری عمل می کند.
- سبب می شود سلامتی مردم شهر تضمین گردد و با مکان یابی منابع آلوده ساز در منطقه بندی شهری از تأثیرات آلودگی های مختلف شهری و کانون های آلوده ساز جلوگیری می کند.
- تعادل و توازن خاصی در فعالیت های شهری در سطح شهر به وجود می آورد.
-
مشخصات منطقه بندی
منطقه بندی، دارای سه ویژگی مهم است: منطقه بندی تراکمی، منطقه بندی ارتفاعی و منطقه بندی کاربری
۱ـ منطقه بندی تراکمی
۱ـ تراکم بالا
۲ـ تراکم متوسط
۳ـ تراکم پایین
۲ـ منطقه بندی ارتفاعی
این منطقهبندی کنترل ارتفاع ساختمانها را بر عهده دارد. کنترل توسعه عمودی بخش مرکزی شهرها با توجه به اوضاع خاص بخش مرکزی شهرها تعیین می شود و بدین ترتیب از تراکم ترافیک شهری، آلودگی هوا و آلودگی صوتی در این بخش جلوگیری می گردد.
۳ـ منطقه بندی کاربری
در این منطقه بندی، بیشتر مناطق در چهارگروه طبقه بندی می شود:
۱ـ منطقه مسکونی
۲ـ منطقه تجاری
۳ـ منطقه صنعتی
۴ـ منطقهگذران اوقات فراعت و منطقه فرهنگی
-
تهیه نقشه منطقه بندی
برای تهیه نقشه منطقه بندی شهری، باید اطلاعاتی به این شرح گردآوری شود:
- میزان استفاده فعلی از قطعات داخلی شهرها
- موقعیت و ظرفیت خیابان ها و مسیرها
- وضعیت و مکان خیابان های نوساز در پنج سال آینده
- موقعیت و مشخصات همه زمین های خالی در داخل شهرها
- عرض خیابان ها و ارتفاع ساختمان ها
- ابعاد قطعات زمین
- تعداد خانوار در هر یک از واحدهای مسکونی
- نقشه وضع موجود کاربری زمین
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی شهری | طراحی شهری
منبع: جزوه مباحث عمومی شهرسازی ایران کیمیا فکر بزرگ
انتشار مقاله تعریف و مفهوم منطقه بندی شهری با ذکر منبع و دادن لینک بلامانع است.
دیدگاهتان را بنویسید