بررسی تجارب برنامه ریزی ساختاری راهبردی در انگلستان
به نظر پیتر هال در بررسی سیر تحولات شهرسازی در انگلستان می باید سه مرحله کاملاً متفاوت را از یکدیگر تفکیک کرد:
دوره برنامه ریزی جامع (از اوایل قرن بیستم تا ۱۹۶۰)
که مظهر اصلی آن تهیه و اجرای طرح های جامع شهری و منطقه ای و تصویب قانون برنامه ریزی شهری و روستایی در سال ۱۹۴۷ است.
دوره برنامه ریزی سیستمی که از اواسط دهه ۱۹۶۰ آغاز شد
و با تصویب قانون جدید برنامه ریزی شهری و روستایی در سال ۱۹۶۸ الگوی طرح های ساختاری راهبردی را جانشین طرح های جامع قدیمی کرد.
دوره معاصر که از دهه ۱۹۷۰ آغاز شد
و تحت تأثیر تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی جدید به سمت گرایش های جدید مثل برنامه ریزی مشارکتی و دموکراتیک روی آورده است.
مبانی رویکرد سیستمی در شهرسازی انگلستان
نظریه سایبرنتیک و برنامه ریزی
در دهه۱۹۶۰ در انگلستان این اندیشه مطرح شد که برنامه ریزی یک فعالیت عام است که برای نظارت و تأثیرگذاری در روند یک سیستم انجام می گیرد. در نتیجه مفهوم جدید برنامه ریزی، نشأت گرفته از علم سایبرنتیک، توجه اصلی خود را بر اهداف طرح و گزینه های اصلی دستیابی به آن ها متمرکز ساخته و به جای تولید نقشه های تفصیلی به اسناد مکتوب تحلیلی روی آورد.
فرآیند برنامه ریزی سیستمی
نمایندگان اصلی برنامه ریزی سیستمی در انگلستان عبارتند از: برایان مک لولین، جورج چدویک و آلان ویلسون. وجوه مشترک فرآیند برنامه ریزی سیستمی از دید اینان عبارت است از: اهداف و مقاصد، پیش بینی و مدل سازی، تدوین طرح و ارزیابی، اجرای طرح
نظام قانونی طرح های توسعه و عمران در انگلستان
طبق کتابچه راهنمای نحوه تهیه و اجرای طرح های توسعه و عمران در انگلستان بر اساس رویکرد سیستمی، مبانی و تعاریف انواع طرح های شهری در انگلستان به شرح زیر است:
-
زمینه ها و پیش شرط های طرح های توسعه و عمران
طرح های توسعه می بایست در پرتوی سیاست های برنامه ریزی ملی و منطقه ای تهیه شده و نه تنها به موضوع کاربری زمین پرداخته بلکه میان کاربری زمین و برنامه ریزی حمل و نقل نوعی یگانگی و انسجام کامل در جریان زمان ایجاد کند. همچنین در زمینه مسکن نیز باید تمام سیاست های مربوط به آن را در یک ناحیه، در جهت ایجاد تعادل میان حفاظت، بهسازی، نوسازی و توسعه جدید و زمان بندی آن ها در نظر بگیرد.
-
انواع طرح های توسعه و عمران
این طرح ها به دو گروه اصلی تقسیم می شوند یعنی طرح های ساختاری و طرح های محلی که توأمان با یکدیگر طرح توسعه و عمران یک ناحیه معین را مشخص می سازند:
- طرح ساختاری : شامل یک گزارش کتبی، توضیحات تصویری، سیاست های نهادهای برنامه ریزی محلی و پیشنهادات اصلی در زمینه تغییرات مهم است. این بخش از برنامه به تصویب وزارت مسکن (سطح مرجع) نیاز دارد.
طرح های ساختاری بر دو نوع است:
- طرح ساختاری شهرستان: برای حوزه اداری شهرستان
- طرح ساختاری شهر: برای نواحی و شهرهای بزرگ تابع شهرستان
- طرح محلی : پس از تصویب طرح های ساختاری تهیه میشوند و با تفصیل هر چه بیشتر زمینه های اجرایی طرح ساختاری را فراهم می سازند.
طرح های محلی بر سه نوع است:
- طرح منطقه شهری: برای قسمت های مختلف شهرهایی که طرح ساختاری دارند و برای شهرهای کوچک فاقد طرح ساختاری و نیز روستا هست.
- طرح های نواحی مداخله: برای نواحی نسبتاً کوچک که به یک اقدام همه جانبه در یک دوره زمانی کوتاه مدت نیاز دارند.
- طرح های موضوعی: که به جنبه های خاصی از برنامه ریزی می پردازد.
شکل و وظایف هر طرح: طرح های ساختاری تصمیمات و مقاصد برنامه ریزی یک ناحیه را برای بیست تا سی سال آتی در اختیار مقامات محلی و عموم قرار می دهند. در واقع طرح ساختاری یک سند سیاست گذاری است که از نظر شکلی نیز یک گزارش کتبی همراه با نمودارها و تصاویر لازم را به نمایش می گذارد. طرح های محلی اما سیاست های طرح ساختاری را با دقت و تفصیل هرچه بیشتر به اجرا در می آورند و یکی از اجزاء اصلی آن ها نقشه است که همراه با گزارش کتبی، پیشنهادات طرح را به صورتی دقیق عرضه می دارد.
اصلاح و تکمیل طرح های توسعه و عمران
نظام جدید طرح های شهری ساختاری – محلی که از سال ۱۹۶۸ در انگلستان به اجرا گذاشته شد مورد اصلاح تدریجی قرار گرفت که مهم ترین این اصلاحات به شرح زیر است:
- افزایش اختیارات برنامه ریزی محلی: طرح های ساختاری تا سال ۱۹۸۵ توسط شوراهای شهرستان برای سراسر انگلستان تهیه می شد و اجرای آن اصولاً موکول به تصویب وزیر مسکن بود اما از سال ۱۹۹۲ به بعد این اختیار به عهده خود مسئولین برنامه ریزی واگذار شد و افزایش اختیارات دولت محلی را در پی داشت.
- تغییر در محتوای طرح های توسعه و عمران: ۲ مورد چشم گیر این تحولات عبارتاند از:
- افزایش توجه به اهداف اجتماعی برنامه ریزی و ارائه خدمات اجتماعی توسط دولت های محلی
- توجه بیشتر به حفظ عدالت و برابری و بهسازی مراکز قدیم شهری و محلات
تحولات دهه ۱۹۸۰ (دوره تاچریسم)
نفوذ لیبرالیسم نو در برنامه ریزی شهری : با پیدایش لیبرالیسم نو در این دوره، اساس تاچریسم بر محدود کردن نقش دولت در زندگی اقتصادی و تاکید بر نقش نیروهای بازار آزاد استوار بود. طی این دهه دولت محافظه کار تاکید کمتری بر تهیه و اجرای طرح های ساختاری نشان داد و بر عکس از طریق ایجاد طرح های توسعه یکپارچه (UDP) که در آن ها به شدت بر ابتکارات بخش خصوصی تاکید شده بود و نیز قدرت نهادهای برنامه ریزی تا حدود زیادی کاهش یافته بود و خانه سازی دولتی عملاً به صفر تقلیل داده شده بود، تلاش شد تا به اصلاح روند برنامه ریزی کمک شود.
برنامه ریزی برای لندن و کلانشهرها : در این زمان سازمان برنامه ریزی برای لندن و سایر نواحی کلانشهری عوض شد و اختیارات برنامه ریزی یکپارچه برای آن ها به وجود آمد. و یک نوع طرح جدید توسعه و عمران با نام طرح توسعه و عمران یکپارچه (UDP) به همراه یک کمیته برنامه ریزی مشترک برای لندن بزرگ پیشنهاد شد.
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی شهری
منبع: کتاب مباحث تخصصی برنامه ریزی شهری برنامه ریزی منطقه ای و مدیریت شهری کیمیا فکر بزرگ
انتشار مطلب ” بررسی تجارب برنامه ریزی ساختاری راهبردی در انگلستان ” ذکر منبع و دادن لینک بلامانع است.
دیدگاهتان را بنویسید