مبانی مدیریت مالی شهرداری
تعریف مدیریت مالی شهرداری
مدیریت مالی چنین تعریف می شود، “فعالیت هایی است که مبنی بر تنظیم و حصولی بودجه برای یک موسسه و ارزیابی بهترین طرق کاربردی آن ” و بودجه عبارت است از پیش بینی درآمد و سایر منابع تأمین اعتبار و هزینه برنامه ها و عملیات معین که در دوره محدودی از زمان انجام می شوند”.
بودجه ابزاری است که برنامه کار هر قسمت از شهرداری را در چارچوب ارقام و اعداد مالی تعیین می کند. همچنین می توان از بودجه برای کنترل پیشرفت کار و حصول اطمینان از انجام کار، طبق برنامه های تعیین شده، بهره گرفت. برای این منظور شهردار می تواند از مدیران واحدهای شهرداری بخواهد با تنظیم صورت حسابها و گزارش های مرتب، وضع پیشرفت کار و هزینه های انجام شده را به اطلاع او برسانند.
اگرچه بودجه در منابع مالی شهرداری اهمیت اساسی دارد ، اما نه تنها مدیریت مالی نیازمند به حرکت انداختن و منظم کردن ابزارهای پولی لازم برای مقاصد توسعه شهری است که محدود به بودجه شهرداری نمی گردد ، بلکه تمامی منابع مالی راکد و فعال موجود در شهر را در بر می گیرد. تولید، تنظیم و مدیریت منابع مالی برای انجام وظایف گوناگون بر عهده شهرداری است و این سازمان باید تلاش کند منابع مالی را از طرق گوناگون تأمین کند.
اهداف اصلی مدیریت مالی به قرار زیر می باشد :
- حفظ قدرت پرداخت قروض یا مستطیع کردن شهرداری.
- تضمین درآمد کافی برای انجام مسئولیت های اصلی شهرداری در مقابل شهر.
- مراقبت از تأمین مالی شهرداری از طریق تخصیص متعادل مالیات ها و عوارض.
- تضمین استفاده از منابع شهرداری بر طبق اولویت ها.
- مراقبت از استفاده قانونی و مشروع از منابع.
- تأمین کارکنان مطلع برای اداره امور شهرداری.
وظایف مدیریت مالی در شهرداری
مدیریت مالی، صاحب حساب شهرداری است و وظیفه دارد که ضمن تأمین اعتبار مورد نیاز برای فعالیتهای عمرانی، خدمات شهری و سرمایه گذاری ، با رعایت ضوابط و مقررات مالی، مراقب حسن گردش کار مالی و حسابداری واحدهای شهرداری باشد.
اهم وظایف مدیریت مالی شهرداری را می توان این گونه برشمرد:
- تهیه برنامه عملیات مالی ( تنظیم بودجه ).
- هماهنگ ساختن عملیات مالی جاری .
- نظارت بر کلیه امور واحدهای تحت سرپرستی و اختصاص ندادن منابع به ” هزینه های غیر ضروری و نامعقول “.
- صدور دستورها و تعلیمات لازم .
- ایجاد منابع سرمایه ای برای تسهیل سرمایه گذاری .
- تهیه گزارشهای مالی، ترازنامه، تفریغ بودجه سالانه و بررسی و تایید آنها.
- نظارت بر نگهداری حسابها در ممیزی و رسیدگی به لیست ها و اسناد هزینه.
- بررسی عملکرد مالی موسسات و واحدهای تابعه شهرداری و مراقبت از حسن گردش امور مالی و حسابداری آنها.
- وصول درآمد و تلاش در تحصیل و نگهداری حساب درآمد.
- مطالعه و بررسی به منظور پیشنهاد منابع جدید عوارض و افزایش درآمد.
- ارائه روشهای تازه و بهبود روش وصول عوارض برای تضمین برآورد هدفهای مالی.
- اتخاذ تدابیر لازم برای استیفای حقوق شهرداری و وصول بدهی مؤدیان.
این وظایف با یکدیگر پیوند درونی دارند و برای تحقق همه آنها باید خط مشی مناسبی اتخاذ کرد.
اصول مدیریت مالی در شهرداری
مدیریت مالی شهرداری در زمینه تامین منابع مالی باید ۳ اصل انصاف، کارایی اقتصادی و اداره آسانتر را رعایت کند.
منابع درآمد شهرداری
امروزه یکی از مسائل مهم شهرداریها در سراسر جهان، ایجاد منابع کافی درآمد و تأمین هزینه خدمات شهری است. از این رو از جمله مسئولیت های اساسی شهردار، این است که همواره در تلاش برای تهیه طرح ها و برنامه هایی برای افزایش منابع درآمدی شهرداری باشد.
به طور کلی، درآمد شهرداریها از دو منبع تامین می گردد :
- منابع درآمد داخلی : این درآمدها شامل دریافت های مستقیم شهرداری از عوارض مستغلات ( اراضی و املاک ) و درآمد حاصل از عوارض غیر مستغلات است.
- منابع درآمد خارجی : این منابع شامل درآمد هایی است که خارج از سازمان شهرداری دریافت می گردد، مانند عوارض دریافتی از آب، برق ، تلفن و نیازمندیهای شهری مشابه کارخانه ها و همچنین کمکهای بلاعوض دولت.
روش های کسب درآمد
اگرچه هریک از کشورها بر اساس نظام سیاسی و ویژگیهای فرهنگی و اقتصادی خود ، روشهایی برای کسب درآمد در شهرداریها برگزیده اند ، اما دو خط مشی اصلی دراین زمینه وجود دارد که :
- تا جایی که امکان دارد نباید بار مالی خدمات عمرانی شهرها بر دوش دولت تحمیل گردد .
- دولت باید به عنوان مسئول تأمین زندگی شهروندان ، درصدی از بار مالی خدمات شهری را که از عهده شهرداریها خارج است ، بر عهده گیرد .
عوارض شهرداری ها
از مهمترین منابع کسب در آمد شهرداری، اخذ عوارض از شهروندان است انواع عوارض شهرداری ها به شرح زیر است :
- عوارض بر مستغلات : شامل اراضی و املاک که مهمترین منبع درآمد شهرداری هاست
- عوارض غیر مستغلات : مانند عوارض بر کسب و عوارض فروشگاهها
- عوارض پذیرش، بیشتر در شهرهای مرکزی به سبب داشتن موقعیت مخصوص تفریحی یا تجارتی که پیوسته مورد آمد و رفت عده زیادی از مردم غیر بومی قرار دارند، وصول می شود
- عوارض صدور پروانه کسب، دستمزد ها و جرایم
- عوارض مصرف
- عوارض بر درآمد
- عوارض وسایل موتوری
- عوارض متفرقه، مانند عوارض خدمات سیستم فاضلاب، عوارض جمع آوری زباله، عوارض استخرهای شنا و زمینهای ورزشی و سایر تسهیلات تفریحی و پارکها، عوارض آب، برق و تلفن
انواع عوارضی که از سوی شهرداریهای دنیا وصول می شود |
|
نام کشور | نوع عوارض |
اتریش | عوارض طرحها و مزایده ها ، عوارض پروانه نگهداری حیوانات |
دانمارک | ۱- عوارض محلی بر درآمد شخصی فرد مردمی که د ر محدوده شهرداری زندگی می کنند، بر اساس درصدی که به تصویب انجمن شهر می رسد/
۲- عوارض پروانه هتل ها و رستوران هایی که بخواهند از موزیک و برنامه های دیگر استفاده کنند. ۳- عوارض کلیسایی، که توسط مسئولان کلیسا از اعضای کلیساها جمع آوری می شود. |
فنلاند | عوارض نگهداری از سگ |
آلمان | عوارض شکار، ماهی گیری که بر پروانه های مربوط بسته می شود، عوارض بستنی. |
هندوستان | عوارض زیارت، عوارض ایمنی از آتش سوزی، عوارض بر زمینهای مزروعی. |
ایرلند | عوارض راه آهن و ایستگاههای واقع در شهر . |
ایتالیا | ۱- عوارض بر خانواده که براساس میزان ثروت هر خانواده دریافت می شود .
۲- عوارض افزایش قیمت زمین و مستغلات . ۳- عوارض مسافران و جهانگردان که برای گذراندن تعطیلات به شهر وارد میشوند . |
هلند | ۱- عوارض بر مستاجران درجه دوم که خانه یا اتاق مبله از مالک یا مستاجر درجه اول اجاره می کنند .
۲- عوارض بر طناب یا لنگر کشتی که به ساحل بسته می شود . ۳- عوارض ازدواج . |
پاکستان | عوارض تولد ، ازدواج ، فرزندخواندگی و میهمانی ، عوارض عبور از راهها |
مشارکت مردم در مدیریت مالی شهرداریها
شهرداری در خدمت مردم است. بدون همکاری و مشارکت شهروندان در اداره امور شهر ، شهرداری موفقیتهای چندانی در دستیابی به اهداف خود نخواهد داشت . اکنون در سراسر دنیا و از جمله ایران، بار اصلی تامین هزینه های شهرداری بر دوش شهروندان است و این حق آنان است که بر چگونگی هزینه درآمدهای شهرداری نظارت داشته باشند. اگر شهروندان به طور کامل از اعمال انجام شده و هزینه پروژه های گوناگون رضایت داشته باشند، با طیب خاطر، مالیات ها و عوارض متعلقه را پرداخت خواهند کرد. و در صورت توجه به مشارکت شهروندان، در پروژه های منتخب مانند تامین ایمنی شهر، حفظ و نگهداری فضای سبز و حتی مدیریت شهری – شهرداری از مشارکت مستقیم آنان بهره مند خواهد شد.
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی شهری | مدیریت شهری | طراحی شهری
منبع: جزوه مباحث عمومی شهرسازی ایران کیمیا فکر بزرگ
انتشار مقاله مدیریت مالی شهرداری با ذکر منبع و دادن لینک بلامانع است.
دیدگاهتان را بنویسید