مکتب شیکاگو | Chicago school
مکتب اکولوژی شهری
مکتب شیکاگو، بین سالهای ۱۸۸۳ و ۱۸۹۳ رشد یافت و توسط مقاله ای به نام«اکولوژی انسانی» توسط رابرت پارک معرفی شد. پیروان آن بی نظمی جامعه صنعتی در اروپا را ناشی از کم بودن زمین در شهر می دانند، بدین ترتیب الگوی روستا-شهر Urban Village را برای حل مشکلات شهری ارائه می دهند و توجه به طبیعت را نیز در سطح وسیعی مطرح می کنند. در مکتب شیکاگو از داروینیسم اجتماعی، در زمینه عامل رقابت میان شرکت ها، بنگاه های تجاری و خانواده ها برای دستیابی به نقاط مطلوب شهر بهره می برد و علم اقتصاد را فقط اصل مسلم انسان برای بهره گیری بیشتر و با کوشش کمتر می داند و برای تحقق این هدف معتقدند به عدم دخالت دولت در امور اقتصادی، نفع مردمی و اجتماعی و اهمیت صنعت است و نیز صنعت را منشأ ثروت می داند.
مکتب شیکاگو متأثر از افکار جرج زیمل و توسط افرادی چون رابرت پارک، ارنست برگس، و رودریک مکنزی پایه گذاری شد. پاتریک گدس اسکاتلندی نیز شکل گیری این مکتب مؤثر بوده است. که با بررسی شهر با ابعاد مختلف و وضعیت اجتماعی–مکانی وسیع اکولوژی شهری را پایه گذاری کردند.
در این مکتب در زندگی اجتماعی شهرها، طرح اکولوژی گیاهی ارنست هکل- که در سال ۱۸۷۹ تنظیم شده بود- به کار گرفته شده است ؛ زیرا بنیان گذاران مکتب شیکاگو معتقدند گروه های شهری با هر پایگاه اجتماعی و اقتصادی و قومی، مانند گونه های گیاهی، با حرکت به سوی تعادل و توازن، همه مراحل اکولوژیک را در زیستگاه خویش در طول زمان طی می کنند.
مراحل اکولوژیک شهر از نظر مکتب شیکاگو عبارت است از:
- توالی: جابجایی گروه های جمعیتی در یک شهر از یک محله به محله دیگر یا منطقه ای به منطقه دیگر بر اثر بهبود وضع اقتصادی.
- تراکم: نسبت جمعیت به واحد سطح یا فشردگی استفاده از زمین توسط جمعیت که پیوسته در شهرهای بزرگ و به ویژه CBD شهر رو به تزاید است.
- تمرکز: که بر کیفیت توزیع جوامع و فعالیت های مرتبط استوار است. برخی نواحی شهر به تدریج متمرکز و فشرده می شوند.
- هجوم: در جریان شهرنشینی و شهرگرایی پیوسته گروه های اجتماعی و نیز مؤسسات بزرگ شهر در جهت تصاحب زمین باهم رقابت دارند این رقابت در جامعه شناسی شهری به دلیل اینکه با تصاحب زمین مواجه ایم، هجوم نامیده می شود.
- گسست: بعضی مواقع شهرنشینی و شهرگرایی به دلیل مضرات که در آنها شکل می گیرد با جامعه ایستا و یا حتی مهاجرت معکوس روبرو می شود و این پدیده را گسست گویند.
مکتب اکولوژی شهری شیکاگو، از عوامل و تفکرات زیر متأثر بوده است
- دیدگاه داروینیسم اجتماعی: اساس نظریه های این مکتب، قیاس بیولوژیکی –زیستی است. در این نظریه گروه های اجتماعی شهر برای فضا یابی، درست مانند گونه های گیاهی عمل می کنند، یعنی مراحل اکولوژیک توالی، تراکم و گسست به وضوح دیده می شود.
- اقتصاد نئو کلاسیک: معتقدان به این مکتب، علم اقتصاد را بر اساس تنها اصل مسلم که «انسان در جستجوی تمتع بیشتر با کوشش کمتر است» پایه گذاری کردند. اینان معتقدند به عدم دخالت دولت در امور اقتصادی هستند.
- انتقاد وارد شده بر مکتب مطالعات شهری شیکاگو این است که این مکتب، داروینیسم اجتماعی را در مورد شهرها با سکوت به کار گرفته است و شکل گیری خاص شهرها را در آزادی امپریالیسم به یک نظام طبیعی عمومی نسبت داده است.
متفکرین مکتب شیکاگو معتقدند سه سطح رابطه در شهر داریم:
۱- فرهنگی ۲- اجتماعی ۳- زیستی
سازمان شهر مبتنی بر عوامل فرهنگی- اجتماعی است و ساخت شهر مبتنی بر عامل زیستی- طبیعی.
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی شهری | سیر اندیشه ها در شهرسازی | طراحی شهری
منبع: جزوه سیر اندیشه ها در شهرسازی
انتشار مقاله مکتب شیکاگو با ذکر منبع بلامانع است.
دیدگاهتان را بنویسید