مقاله شهرسازی تحلیلی بر سازمان یابی فضایی سیستم شهرهای نواحی ساحلی جنوب ایران
چکیده :
هدف مقالهی حاضر آن است که با بررسی و تحلیل نحوهی توزیع فضایی جمعیت در نظام شهرهای نواحی ساحلی جنوب ایران، روند تحوّلات آنها را در چهل سال گذشته با کاربرد الگوها و تکنیکهای رایج در این زمینه شناسایی کند. این پژوهش قصد اثبات ارتباط مستقیم بین مطلوبیّت شاخصهای به کار رفته و نیروهای اقتصادی- اجتماعی را ندارد؛ بلکه کاربرد الگوهای رایج در زمینهی تحلیل نظام سکونتگاهها در راستای توصیف و تحلیل شرایط و روند تغییرات شبکه شهری ساحل جنوب کشور، مورد توجه است. الگوهای به کار رفته در این پژوهش مشتمل بر سه دسته شاخص های نخست شهری (شاخص نخست شهری جفرسون، شاخص دو شهر، شاخص چهار شهر کینزبرگ، شاخص چهار شهر مهتا و شاخص موماو و الوصابی)، شاخص های تمرکز (شاخص تمرکز هرفیندال، هندرسون، و شاخص تقوایی) و در پایان شاخص های توزیع متعادل (منحنی لورنز و ضریب جینی فضایی، ضریب آنتروپی، توزیع رتبه – اندازه و ضریب پارتو و روش کرنل) است.
جامعه آماری مورد مطالعه، شامل شهرهای ساحلی استان های خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان است. نتایج به دست آمده این پژوهش نشان میدهد شاخص های نخست شهری و تمرکز هر دو در سال ۱۳۵۵ در بیشترین مقدار خود در مقایسه با هر زمان دیگری بوده اند. در مقابل، شاخص های نخست شهریدر این سال بیانگر نا متوازن ترین وضعیّت اند. شاخص های نخست شهری از سال ۱۳۵۵ تا سال ۱۳۷۵ همواره رو به کاهش بوده، امّا در سال ۱۳۸۵ افزایش داشته اند. شاخص های تمرکز و تعادل به طور مشابه طیّ سالهای ۷۵-۱۳۶۵ نشان دهنده ی کاهش تمرکز و افزایش تعادل هستند، امّا در سال ۱۳۸۵با شدت بسیار کمتری در مقایسه با شاخص های نخست شهری از افزایش تمرکز و کاهش توزیع متوازن جمعیت در منطقه حکایت دارند، که نشان دهنده ظهور مجدّد قطبی شدن در منطقه است.
تورج says
بنظر میاد سازمان فضایی و پهنه بندی شهر بر حسب نظام هدفمند شهروند محور بود و دارای چالش های توسعه شهری بحساب می آید.