طرح هادی شهری
تعریف طرح هادی شهری
طرح هادی شهری چست؟ طرح هادی شهر عبارت از طرحی است که در آن، جهت گسترش آتی شهر و نحوه استفاده از زمین های شهری، برای عملکردهای مختلف به منظور حل مشکلات حاد و فوری شهر و ارایه راه حل های کوتاه مدت و مناسب برای شهرهایی که دارای طرح جامع نمی باشد، تهیه می شود.
این تعریفی رسمی از طرح هادی است که در ماده ۱ بند ۴ قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن، درج شده است. اما این تعریف، تا کنون مبنای عمل قرار نگرفته است و طرح ها از حالت اضطراری و جواب گویی به مسایل فوری خارج شده، به صورت یک طرح شهری مدون و مشخص برای ساماندهی فضایی شهر، در مقیاس مشخص درآمده است که افزون بر شهر، دایره مطالعات آن به روستاهای حوزه نفوذ نیز توسعه یافته است.
طرح های هادی شهر، به دلیل نقش و عملکرد وسیعی که در توسعه فیزیکی و کالبدی و ساماندهی شهرها دارند، الگوی رایج طرح های توسعه شهری به شمار می روند و جایگاهی ویژه نیز یافته اند. به جای طرح جامع برای شهرهایی که کمتر از پنجاه هزار نفر جمعیت دارند، با مباشرت و نظارت وزارت کشور، طرح هادی تدوین می شود و به مرحله اجرا در می آید.
بنابراین طرح هادی شهری ، طرحی است بلند مدت که برای یک دوره ده ساله شیوه توسعه کالبدی و فیزیکی شهر را مشخص کرده، با توجه به واقعیات و مسایل مؤثر در توسعه شهر و حوزه نفوذ آن، به تعیین حدود توسعه فیزیکی ده ساله شهرها و تهیه نقشه کاربری اراضی و شبکه معابر و همچنین تدوین معیارها، سرانهها، تراکمها، ضوابط و مقررات ساختمانی می پردازد. به بیانی کلی تر، طرح هادی مبنای برنامه ریزی ها و اقدامات عمرانی شهرهایی است که جمعیتی کمتر از پنجاه هزار نفر دارند.
محتوا طرح هادی شهر
طرح های هادی شهری چنان که اشاره شد برای تنظیم توسعه آتی شهر، در دورهای ده ساله تهیه می شوند و محتوای آنها به شرح زیر است:
مشخص کردن گذربندی های اصلی و منطقه بندی شهر، تفکیک و تجزیه آنها به مناطق صنعتی ـ تجاری ـ مسکونی و غیره با کیفیت کلی مسیل ها و دفع آبهای سطحی و محل قرارگرفتن تأسیسات آب و فاضلاب و برق و خطوط عمده شبکه های توزیع آنها.
در محتوای طرح های هادی شهر اطلاعاتی وجود دارد که برخی به صورت نقشه و برخی نیز در چارچوب گزارش تدوین می شوند. به طور کلی، محتوای این طرح ها به دو بخش تقسیم می شود:
بخش نخست به بررسی و شناخت حوزه نفوذ مستقیم شهرها و وضع موجود خود شهرها اختصاص دارد. اطلاعات جمع آوری شده در بخش نخست با عنوان تجزیه و تحلیل اطلاعات و تهیه الگوی نهایی در بخش دوم مورد بررسی قرار می گیرد.
در بخش دوم، مشخصات و خطوط اصلی طرح و نتایج به دست آمده از مطالعات و بررسی های انجام شده در مرحله اول، به منظور توجیه طرح توسعه شهری به صورت خلاصه و چکیده ارایه می شود و با توجه به معیارهای طراحی مورد نظر، چگونگی شکل گیری بافت پیشنهاد می شود. وضعیت شبکه ارتباطی، موقعیت و میزان اراضی موردنیاز برای کاربری های گوناگون، چگونگی توزیع خدمات و تسهیلات لازم و اسکلت بندی تجهیزات تأسیسات زیربنایی در دوره ده ساله آینده شهر نیز در این مرحله مشخص می شود.
متولی طرح هادی شهری ، وزارت کشور (استانداری) ، تهیه کننده: دفاتر فنی استانداری، مشاور شهرسازی و سازمان همیاری شهرداری ها و اجراء توسط شهرداری صورت می گیرد.
اهداف طرح هادی شهری
در تهیه طرح های هادی شهری همچون سایر طرح های توسعه شهری، اهدافی مدنظر قرار گرفته که با توجه به تعریف ارایه شده از این طرح ها، می توان اهداف زیر را برای آن بر شمرد:
ـ پیش بینی و مشخص کردن جهات رشد و توسعه شهرهای کوچک در آینده، و جلوگیری از رشد بی رویه و کنترل نشده این گونه شهرها.
ـ استفاده متناسب و منطقی از زمین های شهری
ـ جلوگیری از بینظمی و اغتشاش در کاربری اراضی
ـ توجه به کارکردها و عملکردهای گوناگون شهری و توزیع متناسب این عملکردها در مناطق متفاوت شهر
ـ تدارک طرح برای کنترل پروژه ها و برنامه های عمرانی شهرداری ها
ـ تهیه طرح در تطابق و تناسب با توانایی های کادرفنی شهرداری ها
- تهیه طرح هادی شهر از سال ۱۳۳۴ (برنامه دوم عمرانی) به صورت طرح های گذربندی در وزارت کشور و توسط کارشناسان آمریکایی و آلمانی آغاز شد.
- تهیه طرح های هادی شهر از سال ۱۳۵۳ هـ . ش با قانون تغییر نام ، جنبه قانونی یافت. طرح هادی شهر یک طرح ۱۰ ساله است و مقیاس آن ۲۰۰۰/۱ می باشد.
- تهیه طرح هادی شهر با بررسی حوزه نفوذ از سال ۱۳۵۸ هـ .ش آغاز گشت.
طرح هادی شهری نیز بر مبنای قرارداد تیپ ۱۲ از سال ۵۳ توسط وزارت کشور تهیه می شود و پس از تأسیس دفاتر فنی در استانداردهای سراسر کشور توسط این دفاتر تهیه و از سال ۱۳۶۰ توسط دفتر و مشاورین تهیه می شود.
سال ۱۳۶۵ به بعد با تشکیل سازمان های همیاری شهرداری ها در استانها این سازمان ها نیز در تهیه طرح های هادی دخالت کردند.
مراحل تصویب طرح هادی شهری
تا سال ۱۳۵۶ پس از تهیه، بدون مرحله تصویب توسط وزیر کشور، طرح های هادی جهت اجرا به شهرداری ابلاغ می شد.
از سال ۱۳۵۶ وزارت کشور با صدور دستور کار ۱/۶۰۰۰ کمیته زیر تشکیل شد:
معاون عمرانی استاندار
رییس دفتر فنی استانداری
مدیر کل راه و شهرسازی
مدیر کل فرهنگ و هنر استان
رییس حفاظت محیط زیست استان
بنابراین تا سال ۱۳۶۸ مراحل تصویب طرح های هادی به قرار زیر بود:
بررسی در کمیته فنی استانداری
بررسی و تصویب در انجمن شهر
تأیید استاندار و ابلاغ استاندار
از سال ۶۸ به بعد مرحله دوم حذف شد.
طرح های توسعه شهری و منطقه ای در ایران
سلسله مراتب طرح های توسعه ای منطقه ای و محلی در ایران عبارتند از:
- طرح های آمایش سرزمین
- طرح های کالبدی منطقه ای در ایران
- برنامه ریزی ۱۴۰۰٫
- طرح اسکان ۹۰٫
- طرح توسعه و عمران ( جامع) ناحیه ای (شهرستان)
- طرح مجموعه شهری
- طرح ساماندهی فضا و کالبد سکونتگاه های روستایی
- طرح جامع شهر
-
طرح هادی شهر
- طرح هادی روستا
- طرح تفصیلی
- طرح آماده سازی
- طرح های ویژه ( جزئیات شهرسازی، سازماندهی، بهسازی، نوسازی بافت قدیم و فرسوده و …)
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی شهری | طراحی شهری | طرح توسعه شهری
منبع: جزوه مباحث عمومی شهرسازی ایران کیمیا فکر بزرگ
انتشار مطلب طرح هادی شهر با ذکر منبع بلامانع است.
فرهاد حسینی says
سلام
امروزه مشاوران فاسد طرحها با همکاری شهرداریها ملک مسکونی سند دار مردم را بدون در نظر گرفتن قوانین به طرح تجهیزات شهری تبدیل میکنند و زمانی که مالک قصد دریافت جواز ساخت را میگیرد مشاوران طرح و یا مسئولین شهرداری با اعلام دریافت مبلغ قابل توجهی رشوه به مالک اطمینان میدهند که طرح را از روی ملک بر خواهند داشت .
این اتفاق برای ملک ما در شهر رودهن افتاد ولی ما زیر بار رشوه نرفتیم و به صورت قانونی از مشاور مربوطه شکایت کردیم و در جواب مشاور اعلام کرد که شهرداری ملک مذکور را پارک معرفی کرده است و مشاور اصلا ملک را که در انتهای یک بن بست ۶ متری میباشد و اطرافش همه مسکونی هستند را ندیده است و ما بعد از ۳۰ سال سکونت در این ملک باید به آتش شهرداری بسوزیم .
کیمیا فکر بزرگ says
تأسف بار هست جناب حسینی.
کم کاری، سطحی کاری، داشتن کوتاه بینی، جزئی نگری، از سر باز کنی و … (همه و همه و البته بدون در نظر گرفتن نیت عامدانه برای فساد و کسب منفعت شخصی و گروهی)، از جمله موانع اصلی توسعه کشور است که در تمام زمینه ها نمود دارد.