شهر خطی سوریا ای ماتا Arturo Soria y Mata
افکار سوریا ای ماتا (۱۸۴۴-۱۹۲۰) مهندس راه ساز اسپانیایی در شهرسازی اساس دیگری داشت. سوریا ای ماتا که مهندس راه ساز بود بیشتر با عمل سروکار داشت تا با تئوری. در سال ۱۸۸۲ طرح خود را برای شهرسازی نوار مانند عرضه داشت. در این سال ترامواهای برقی تازه به راه افتاده ، جلوه خیره کننده ای داشت و همین مطلب توجه ای ماتا را به اهمیت فراوان وسایط نقلیه در شهرسازی خوانده بود.
در طرح سوریا ای ماتا شهر در امتداد خطوط تراموا نوار مانند ادامه می یابد و نواحی مسکونی و صنعتی در دو جانب این خطوط قرار می گیرند. بر این اساس راهآهن و خطوط تراموا عنصر اصلی شهر خطی لقب می گیرد.
سوریا ای ماتا تحت تأثیر بافت فشرده شهرهای سنتی که به شکل متمرکز در پیرامون هسته مرکزی رشد کرده بودند، به گونه ای دیگر از شهر با طرحی کاملاً متفاوت دست یافت و آن را پیشنهاد کرد. سوریا درباره مسائل اقتصادی – اجتماعی این شهر نیز به نظریه هنری جرج استناد می کند و می داند که ساخته شدن شهرش به ابزار قانونی تازه ای نیاز دارد تا بتواند بر مسایل وابسته به زمین و محوطه ساختمانی نظارت کند.
سوریا ای ماتا در زمینه بهداشت فنی و شبکه آب رسانی پیشنهاد کرد تا روش های فنی بهسازی که پیش از آن در شهرهای مختلف اروپا و امریکا بهکار رفته بود در مادرید نیز به کار گرفته شود. لیکن موضوعی که بیش از همه توجه او را جلب کرد مسئله ترافیک شهری بود. مشاهدات کنجکاوانه به سوریا نشان داد که یکی از جهات گسترش شهر توسعه در راستای جاده اصلی است که به شهر می رسند. این گسترش معمولاً میان یک شهر و مهم ترین شهرهای همسایه اش شکل می گیرد. او نقش مهم حمل و نقل را شناخته و به رسمیت بخشید. از آنجائیکه وی هوادار «شهر از پیش طراحی شده» بود، بدین نتیجه رسید که برای حفظ محیط زیست و گریز از فشردگی بیش از اندازه در پیرامون مرکز شهری بهترین راهکار ایجاد نوار شهرهایی در میان شهرهای موجود است و اعتقاد داشت با این شیوه حتی می توان شهر کادیث در اسپانیا را به پتروگراد در روسیه پیوند داد
افکار، نظریات سوریا ای ماتا به طور خلاصه عبارت اند از
- تأکید بر توسعه خطی شهرها مبتنی بر خطوط راه آهن و تراموا به دلیل اهمیت بالای مسئله ترافیک و حمل و نقل
- توسعه خطی شهری، در نهایت شبکه مثلثی از شهرها را رقم خواهد زد که در رئوس مثلث، شهرهای منطقه ای و اضلاع مثلث شهرهای خطی اند.
- معتقد به اینکه شهرهای آینده فقط خیابانی به عرض ۵۰۰ متر با طولی نامحدود خواهند بود.
- تأکید بر توسعه پویا و رشد طبیعی شهرها (بازگشت به طبیعت)
- شکل خطی شهر تقارن ساختاری و قابلیت توسعه و ترقی را موجب می گردد که ضمیمه مشترک شهرهای آینده است.
- تأکید بر حضور عنصر راه آهن در خیابان مرکزی (ستون فقرات شهر)
- تأکید بر تقسیم عادلانه زمین مبتنی بر نظریات هنری جرج آمریکایی و سلب مالکیت خصوصی در شهر خطی
- ای ماتا معتقد بود شهر خطی برای پوشاندن سطح کره زمین کمال مطلوب اند.
- سوریا ای ماتا نقش معماران را در ساخت شهر مؤثر دانست و می گفت ساختن شهر که موضوعی بسیار جدی تر از ساختن یک خانه است به عهده معماران است.
- محور اصلی نوار شهر را بلواری پر درخت می سازد که به راه سواره، پیاده و خط تراموا یا راهآهن برقی تقسیم شده است.
مشکلات وارده بر شهر خطی
- شهر خطی بدون هیچ گونه تمایزی در کارکرد و زیبایی در دو سوی یک محور مرکزی شکل می گیرد.
- در مدل شهر خطی همه آمد و رفت محورهای فرعی، بی واسطه و بدون سلسله مراتب صورت می گیرد.
- حضور تقاطع های پیاپی هم جلوی روانی حرکت را می گیرد و حضور دائم خودروها کنشهای اجتماعی را مختل می کند.
- عمده ترین اشکال توسعه خطی شهر، دشواری در نحوهی دسترسی به مرکز بافاصله گرفتن از آن است.
تا سوریا ای ماتا حیات داشت رویای وی فقط در یکی از حومههای کوچک مادرید صورت حقیقت به خود گرفت. بعد از آن تازه در سومین دهه قرن بیستم، فکر ایجاد شهرهای نوار مانند در روسیه به منصب ظهور رسید. «لوکوربوزیه» نیز در طرح خود برای «سن دیه» از همین فکر الهام گرفت. و بسط آینده این شهر را در امتداد جاده ای پیش بینی کرد. اما توسعه و رشد شهرها در امتداد جاده های اصلی در سال ۱۹۶۰ کاملاً به ظهور رسید. از این جمله شهرهائی اند که یکی پس از دیگری از بوستون تا واشنگتن در کنار یکدیگر قرار گرفته اند.
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی شهری | طراحی شهری | سیر اندیشه ها در شهرسازی
منبع: جزوه سیر اندیشه ها در شهرسازی
انتشار مطلب شهر خطی (نوار شهر) سوریا-ای-ماتا با ذکر منبع بلامانع است.
علیرضا اسدی says
بسیار عالی بود.متشکرم.
نازنین صادقی says
Aaaaaliii bud.mamnun az shoma
کیمیا فکر بزرگ says
ممنون ازشما. موفق و پیروز باشید.