برنامه ریزی و برنامه ریزی شهری – قسمت اول
برنامه ریزی
تعاریف برنامه ریزی
- برنامه ریزی عبارت است از داشتن طرحی برای نیل به هدف های پیش بینی شده.
- عام ترین تعریف برنامه ریزی : برنامه ریزی کوششی است سازمان یافته و آگاهانه برای انتخاب بهترین وسایل ممکن به منظور رسیدن به اهداف.
- مراد از برنامه ریزی تدوین سلسله تدابیر اجرایی و اقدام های عملی برای رسیدن به هدف یا اهداف معین ، در زمان تعیین شده است.
- برنامه ریزی فرایند ذهنی و عملی مجموع های از تصمیم گیری های سنجیده ای است که بر اساس قیودات کمی ، کیفی و زمانی و مکانی شیوه دخالت انسان را در موضوعی مشخص بیان می کند.
- برنامه ریزی با توجه به اصل کمیابی در اقتصاد و در بعد اجتماعی برای رسیدن به یک نوع ساماندهی اجتماعی شکل گرفته و هدف هر برنامه ریزی اقتصادی و اجتماعی در نهایت ، بالابردن سطح زندگی و رفاه اجتماعی است.
- فالودی ، برنامه ریزی را یک روش علمی – هر چند ابتدایی – برای سیاستگزاری به منظور افزایش ارزش محیط زیست می داند.
- پیرماسه ، برنامه ریزی را مجموع های از اعمال همساز و به هم پیوسته می داند.
- فریدمن: برنامه ریزی فعالیتی است که جامعه تلاش می کند تا بوسیله آن بر خویشتن کنترل داشته و آینده را بر پایه عقل پی ریزی نماید.
- چدویک: فرایندی است درباره فکر کردن و جامه عمل پوشاندن به آن.
- صفت و مشخصه اصلی برنامه ریزی ، آینده نگری است (برنامه ریزی با اغماض مترادف آینده نگری است)
- مفهوم اصلی برنامهریزی ، زمان است.
- در برنامهریزی ، عامل اصلی استفاده کننده است.
انواع متغیرهای برنامه ریزی عبارتاند از:
- متدهای برنامه ریزی
- محیط اجتماعی
- سیستم برنامه ریزی
- برنامه ریز
ویژگی های مشترک هر برنامه :
- برنامه همیشه دستور کار اقدامات آینده است.
- همه برنامه ها برای دستیابی به هدف یا اهدافی طرح ریزی می شوند.
- همه برنامه ها دارای وسایلی هستند برای رسیدن به هدف.
- همه برنامه ها ، دارای هماهنگی هستند.
عناصر برنامه ریزی عبارتاند از:
- هدف
- زمان
- منابع
- اجرا
مهمترین عنصر برنامه ریزی، هدف می باشد.
خصلت های برنامه ریزی عبارتند از:
- هدفمندی
- عمل
- آینده نگری
- پویشی
- عقلایی
مفاهیم اصلی برنامه ریزی:
- جریان و مداومت
- ارشاد و هدایتگر
- هدف گیری و درون نگری
- آینده نگری
مراحل برنامه ریزی عبارتاند از:
- جمع آوری اطلاعات
- تجزیه و تحلیل
- ارزشیابی
- تعیین اولویت ها
- برنامه و اجرا
فرایند برنامه ریزی دارای مراحل زیر است:
- جمع آوری آمار و اطلاعات
- طبقه بندی
- ارائه راه حل های مختلف
تعریف برنامه ریزی از نگاه سیستمی:
برنامه ریزی، فعالیتی است که با اداره و کنترل یک سیستم آن را به سوی اهداف هماهنگ در رابطه با نظام ارزشی جامعه، هدایت می کند.
- یکی از ویژگی های مهم برنامه ریزی در تفکر سیستمی این است که راه حل ها باید به طور مرتب با شرایط متغیر و نوینی که به وجود می آید ، تطبیق یافته و هماهنگ گردد.
- در برنامه ریزی تعریف سیستم تابع هدف برنامه ریزی است.
- علم اداره و کنترل سیستم ها را به منظور بهبود زندگی انسان ها برنامه ریزی می نامند.
پیشینه برنامه ریزی در ایران و جهان:
- برنامه ریزی به طور خاص ، ماحصل انقلاب بلشویکی شوروی در سال ۱۹۱۷ است که به طور علنی از سال ۱۹۱۸ با پروژه برق سراسری گرلو ، پا به عرصه وجود گذاشت.
- برنامه ریزی در اروپا ، از اوایل قرن بیستم و به خصوص با پیدایش بحران بزرگ (۱۹۳۳-۱۹۲۹) در اروپا بدنبال آن نظریه اشتغال کینز (منشور نو (Newdeal)) بتدریج پا به عرصه حیات می گذارد.
- اغلب کشورها و به ویژه کشورهای توسعه نیافته ، بعد از جنگ جهانی دوم به برنامه ریزی اقتصادی روی آوردند.
- سابقه کار برنامه ریزی در ایران به سال ۱۳۱۶ می رسد. در این سال هیات وزیران به پیشنهاد “اداره کل تجارت” تأسیس شورای اقتصاد را تصویب می کند. (آغاز تفکر برنامه ریزی در ایران)
- آغاز رسمی برنامه ریزی در ایران ، از سال ۱۳۲۷ ه.ش. با تأسیس سازمان برنامه است.
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی شهری | طراحی شهری | طرح توسعه شهری
منبع: جزوه مباحث عمومی شهرسازی ایران کیمیا فکر بزرگ
انتشار مطلب با ذکر منبع بلامانع است.
دیدگاهتان را بنویسید