طرح آماده سازی زمین
طرح های توسعه شهری و منطقه ای در ایران
سلسله مراتب طرح های توسعه ای منطقه ای و محلی در ایران عبارتند از:
- طرح های آمایش سرزمین
- طرح های کالبدی منطقه ای در ایران
- برنامه ریزی ۱۴۰۰٫
- طرح اسکان ۹۰٫
- طرح توسعه و عمران ( جامع) ناحیه ای (شهرستان)
- طرح مجموعه شهری
- طرح ساماندهی فضا و کالبد سکونتگاه های روستایی
- طرح جامع شهر
- طرح هادی شهر
- طرح هادی روستا
- طرح تفصیلی
-
طرح آماده سازی
- طرح های ویژه ( جزئیات شهرسازی، سازماندهی، بهسازی، نوسازی بافت قدیم و فرسوده و …)
طرح آمادهسازی زمین
آماده سازی زمین در حقیقت شهرسازی اجرایی است، یعنی آنچه در طرح های جامع و تفصیلی برای شهر و شهرنشینان اندیشیده و تدوین شده است، باید در آماده سازی زمین به مرحله اجرا در آید.
آماده سازی زمین برای سکونت، از سال ۱۳۶۴ به عنوان فعالیتی جدید، در روند برنامه ریزی شهری در ایران معمول شد. اما ماده ۴۱ آیین نامه زمین شهری مصوب ۶۶ آن زا قانونی کرد. از این سال به بعد در پروژههای زمین و مسکن، آماده ساختن زمین باید طبق طرحی مشخص انجام میگرفت. این کار به عنوان فعالیتی رسمی، تعریف شده و در دستور کار وزارت مسکن و شهرسازی (راه و شهرسازی فعلی) قرار گرفت.
آماده سازی زمین ، تنها اجرای طرح های جامع و تفصیلی نیست، بلکه آمیزه ای است از قواعد تدوین شده پیشین و دیگر عواملی که از لحاظ برنامه ریزی شهری ، معماری و مهندسی ساختمان برای مناسب تر شدن محیط مسکونی، ضرورت دارد. در این کار توجه به ویژگی های اقلیمی و معیشتی، هم چنین خصوصیات زمین نقش اساسی دارند.
طرح آماده سازی زمین در شهرهایی که فاقد برنامه شهری هستند و یا طرح شهری نامناسب دارند، ابعادی وسیع تر می یابد و شناخت عمومی شهر ضروری است، حال آن که در شهرهایی که طرح جامع و تفصیلی مناسب دارند به مطالعات و تهیه نقشه های اجرایی و جزییات شهری محدود می شود. طرح های آماده سازی بیشترین تأثیر را در ایجاد ساختار کالبدی شهرهای جدید ، داشته اند.
محتوا طرح آماده سازی زمین
این طرح در بردارنده اطلاعاتی است که برخی به صورت نقشه و برخی در چارچوب گزارش هایی تدوین می شوند:
ـ تفکیک زمین به قطعات کوچک و تعیین تراکم ها
ـ تعیین سیستم خیابان ها، کوچه ها، میدان ها، فضای سبز، پارکینگ و فضای باز
ـ تأسیسات شهری شامل آب، برق، گاز و فاضلاب
ـ مراکز محلات و خدمات شهری شامل خدمات اداری، تجاری، بهداشتی، آموزشی و تفریحی و مانند این ها
ـ ضوابط و معیارهای ساختمانی و الگوهای طراحی معماری با در نظر گرفتن وضعیت اقلیمی و معیشتی
شورای عالی شهرسازی و معماری در بند « ب» مصوبه مورخ ۲/۵/۱۳۶۸ لزوم مطابقت محتوای کلیه طرح های آمادهسازی را با طرح های جامع و تفصیلی و هادی به شرح زیر مورد تأکید قرار داد:
از این تاریخ (۲/۵/۱۳۶۸) تا اطلاع بعدی کلیه طرح های آماده سازی بایستی کاملاً با طرح های جامع و تفصیلی و هادی مطابقت کامل داشته باشد و هرگونه مغایرت نسبت به کاربریها و محدوده مصوب توسعه، مغایرت اساسی محسوب شده و تصویب آن در اختیار شورای عالی شهرسازی و معماری است. در مورد شهرهایی که فاقد طرح مصوب توسعه شهری نیز باشند بایستی امکان و وسعت آماده سازی به تأیید شورای عالی شهرسازی و معماری برسد.
اهداف طرح آماده سازی زمین
بنیادی ترین هدف پروژه های آماده سازی زمین ، تحقق توسعه شهری از پیش اندیشیده شده و طراحی شده برای افزایش عرضه مسکن در بازار عرضه و تقاضای مسکن شهری است.
اهداف راهبردی مورد نظر طرح آماده سازی زمین را به طور خلاصه می توان در زمینه های زیر برشمرد:
ـ تغییر نقاط ثقل شهری و ایجاد تعادل میان مراکز جمعیتی
ـ تنظیم مدیریت اجرایی برنامه های توسعه شهری
ـ مشارکت مردم در ایجاد محیط زندگی جمعی خود
ـ تأمین خدمات عمومی از طریق سرمایه گذاری ها و مدیریت های مردمی
ـ صرفه جویی و یا حذف هزینه های دولت در بخش خدمات شهری و به کار گرفتن این سرمایه ها در آموزش و تولید
ـ هدایت و جا به جایی و استقرار جمعیت، و جلوگیری از ایجاد زاغه نشینی
ـ ایجاد تعادل میان سکونتگاه ها
ـ ایجاد اشتغال
ـ تهیه زمین در مقیاس انبوه برای ساخت مسکن مورد نیاز جامعه
ـ توسعه مطالعه شده شهر و جلوگیری از توسعه بیبرنامه آن، و هم چنین تهیه زمین مناسب با کاربری مسکونی
ـ ممانعت از تبدیل زمین های کشاورزی و باغ ها به کاربری مسکونی و صنعتی
ـ جلوگیری از رکود اقتصادی ناشی از فعالیتهای ساختمانی
ـ ایجاد زمینه مناسب برای فعالیت های بخش خصوصی در ساخت و ساز مسکن، درون اراضی تحت پوشش برنامه ها
ـ ایجاد محیط مسکونی مناسب از نظر برنامه ریزی شهری ، معماری، تأسیسات زیربنایی و خدمات شهری و تجهیزات روبنایی
ـ کمک به گروه های کم درآمد در دستیابی به مسکن مناسب، با حداقل هزینه برای دولت
ـ استفاده حداکثر از منابع مالی سازمان زمین شهری
تهیه واحدهای طرح شهری به خودی خود نمی تواند موفق ارزیابی شود مگر اینکه با طرح های فرادست، نظیر طرح های منطقه ای و ملی، یکپارچگی و هماهنگی داشته باشد. حوزه نفوذ هر شهر معمولاً بسیار فراتر از محدوده های رسمی و قانونی آن شهر قرار دارد و طبیعتاً طرح های منطقه (نظیر طرح شهرستان و برنامه ریزی منطقه ای و حتی طرح آمایش سرزمین ) ، در سرنوشت آینده شهرها مؤثر خواهند بود.
پس از پیروزی انقلاب بر اساس ماده ۱۱ قانون زمین شهری تهیه طرح آماده سازی زمین بر عهده وزارت مسکن و شهرسازی (راه و شهرسازی) گذاشته شد.
مکان و وسعت طرح آماده سازی باید به تصویب شورای عالی برسد. (ازسال۱۳۶۴ به بعد)
· در شهرهای جدید ، پول زمین و آماده سازی آن از متقاضی اخذ می شود.
· متولی طرح آماده سازی زمین وزارت (سازمان ملی زمین و مسکن) و در شهرستان ها ، سازمان مسکن و شهرسازی است و تصویب آن بر عهده کمیسیون ماده ۵ شورایعالی است.
· شروع بحث در ارتباط با طرح های آماده سازی زمین از سال ۱۳۵۸، به دنبال تصویب قوانین جدیدی در زمینه اراضی شهری توسط دولت ، مطرح گردید.
· هدف از اجرای طرح آماده سازی زمین، حل مشکل مسکن از طریق واگذاری زمین به متقاضیان مسکن در شهرها بود که به استناد قانون زمین شهری اجرا می شد.
عوامل مختلفی که دولت را به اتخاذ چنین تصمیمی واداشت، عمدتاً عبارتند از:
– بروز بحران زمین و افزایش قیمت آن در محدوده شهرها که در برخی موارد تا ۴۰% هزینه مسکن را شامل می شد.
– تقاضای فزاینده جمعیت متقاضی مسکن که بر اساس شعارهای دوران انقلاب خواستار رفع مشکل مساکن بودند.
– بروز ساخت و سازهای نا هنجار و پیشگیری از پیدایش زاغه نشینی جدید در حاشیه شهرها.
– نظام مند کردن حداقلی از الگوهای توسعه شهری
– کاهش قیودات و ضوابط ناشی از اجرای طرحهای جامع در محدوده شهرها که ساخت و ساز در آن ها با محدودیت روبه رو ساخته بود.
– سرانجام پاسخگویی به بحران مسکن طبقات کم در آمد و لایه های میانی جوامع شهری.
پیامد های منفی طرح های آماده سازی زمین :
- توسعه افقی و بدون برنامه شهرها
- تخلیه محله های قدیم شهرها
- تشدید روند مهاجرت روستاییان به شهرها
- نا رسایی در تأمین تأسیسات و خدمات زیر بنایی مورد نیاز
- افزایش سودا گری زمین
- تغییر کاربری محل های مجاور آماده سازی زمین
- تشدید مدیریت شهری
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی شهری | طراحی شهری | طرح توسعه شهری
منبع: جزوه مباحث عمومی شهرسازی ایران کیمیا فکر بزرگ
انتشار مطلب طرح آماده سازی زمین با ذکر منبع بلامانع است.
دیدگاهتان را بنویسید