نظریه های ساخت شهر | ساخت چند هسته ای شهر
(نظریه چنسی هریس و ادوارد اولمن)
ساخت چند هسته ای شهر | شهرهای خیلی کوچک، تنها دارای یک مرکز یا هسته واحد است، اما شهرهای بزرگ امروزی همگی دارای مراکز متعددی است که تشکیل این مراکز در داخل شهرها از طریق ارتباط مسیرهای حمل و نقل امکان پذیر می گردد. در شهرها راه آهن ها و مسیرهای حمل و نقل در طول مسیر، ایستگاه های خطی دارند که در مجاورت ایستگاه های راه آهن، تراکم محدودی از فعالیت های تجاری شهرها و حومه ها به وجود می آید، این تمرکز تجاری در ایستگاه های مونوریل، تراموا و مترو نیز ظاهر می شود.
در فرودگاه ها برای تمرکز بعضی از فعالیت های تجاری زمینه های مساعدی فراهم می گردد و برخی از تأسیسات صنعتی که مورد استفاده حمل و نقل هوایی یا مسافران و کارکنان فرودگاه ها است. به طور مستقیم از این امکانات بهره مند می شوند، امکان فعالیت یافته و تکوین هسته یا بازار جدید ممکن می گردد.
در داخل شهرها نیز فعالیت های اقتصادی در تقاطع مسیرهای عمومی که در دسترس اکثریت مردم شهر است توسعه می یابد. مناطق صنعتی، امکانات تفریحی، مدارس، دانشگاه ها، دانشکده ها حتی گورستان ها جمعیتی را به طرف خود جلب میکنند، تأسیساتی را در اطراف خود موجب شده و به دنبال آن یک نوع مرکزیت یا هسته جدید شهری تکوین و تکامل می یابد. با تکمیل عملکردهای وسایل ترافیک و توسعه قسمت هایی از شهر، ساخت چند هسته ای شکل می گیرد و به توسعه می رسد.
- بخش مرکز تجاری شهر
- منطقه صنایع سبک
- منطقه مسکونی طبقه سوم
- منطقه مسکونی طبقه متوسط
- منطقه مسکونی طبقه اول
- منطقه صنایع سنگین
- منطقه تجاری دور از مرکز شهر
- حومه مسکونی
- حومه صنعتی
چنسی هریس و ادوارد اولمن معتقدند در بیشتر شهرها بهره گیری از زمین های شهر در اطراف یک مرکز واحد، عملی نیست، بلکه فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهرها دور چند هسته کاملاً مشخص قرار می گیرند، چنین پدیده ای ممکن است به دو صورت تشکیل شود:
۱ـ هنگام شکل گیری آن، هسته های شهر به وجود می آیند و اصل و منشأ تاریخی پیدا می کنند، مانند لندن که از ابتدای شکل پذیری شهر، دو هسته کاملاً مشخص در آن دیده می شود، یکی سیتی که مرکز تجارت و بانک ها است و دیگری و ستمینستر که مرکز سیاسی مادرشهر لندن است.
۲ـ هسته های شهری در ابتدای شکل گیری شهر ایجاد نمی شوند، بلکه به موازات توسعه شهر و تخصص یابی منطقه ای از شهر یا انتقال برخی از مؤسسات به منطقه دیگر، بعد از مدتی هسته های جدیدی با کارکردهای معین به وجود می آیند.
ریچارد چورلی و پترهاگت جغرافیدانان انگلیسی تعداد و موقع هسته های اصلی شهر را مربوط به وسعت، جمعیت و عوامل تاریخی آن می دانند. از طرفی ساخت کلی شهرها نیز باعث ظهور هسته های جدید می شود، یا برعکس به عللی امتیاز چند هسته ای را از آن ها سلب می کند. معمولاً در شهرهای بسیار بزرگ، هسته های متعددی به وجود می آید که ارزش و اعتبار آن با درجه تخصص یابی هسته ها ارتباط دارد، در حالی که در داخل شهرهای کوچک امکان ظهور ویژگی های چند هسته ای وجود ندارد.
در بیشتر شهرهای بزرگ پنج منطقه یا هسته کاملاً مشخص دیده می شود:
- بخش مرکز تجارت شهر
- منطقه عمده فروشی و صنایع سبک در مجاورت مرکز مهم حمل و نقل شهری
- منطقه صنایع سنگین در حاشیه امروزی شهرها
- مناطق مختلف مسکونی
- حومه های خوابگاهی اطراف شهرها
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی شهری | طراحی شهری
منبع: جزوه مباحث عمومی شهرسازی ایران کیمیا فکر بزرگ
انتشار مطلب ” نظریه های ساخت شهر | ساخت چند هسته ای شهر ” ذکر منبع و دادن لینک بلامانع است.
دیدگاهتان را بنویسید