جان راسکین John Ruskin (۱۹۰۰-۱۸۱۹)
جان راسکین اندیشمند نحله فکری پیش شهرسازی فرهنگ گرا
با وجود اینکه نقد و فلسفه هنر اولین اقدام جان راسکین John Ruskin است ولی این نقد و فلسفه هنری به یک فلسفه اجتماعی ختم می شود که از آنها جدایی ناپذیرند. مفهوم راسکینی هنر، هم با یک آموزش زیبایی شناختی خاص مشخص می گردد.
معروف ترین آثار جان راسکین عبارت اند از:
نقاشان مدرن «۱۸۴۳»
هفت مشعل معماری «۱۸۴۹»
سنگ های ونیز«۱۸۵۱»
و مجموعه سخنرانی ها درباره معماری «۱۸۵۴».
نابغه ای که افکار پراکنده اش از تزلزل شخصیتی اش بود، تحت تأثیر کارلایل، با شور و حرارت جویای ارزش ها و خردمندی و شکوه قرون وسطی بود. جان راسکین همچون معتقد به طبقات متضاد اجتماعی مبنی بر دو دسته فرهیخته و غیر فرهیخته بود.
جان راسکین به شدت گرایش به معنویات و اخلاقیات دارد. وی با گرایشی که نسبت به موضوع معنویات در هنر دارد به خوبی متوجه از هم گسیختگی فرهنگ هنری زمانه می شود و آن را در وضعیت اجتماعی – اقتصادی که هنر را احاطه کرده است، جستجو می کند. جان راسکین کل نظام صنعتی را مقصر می شناسد و علیه هر نوع نوآوری که در اثر انقلاب صنعتی به وجود آمده است، اعتراض می کند و به جدال علیه مفهوم انتزاعی صنعت می پردازد و به هماهنگی رضایت بخش کار و تولید قرون وسطایی علاقمند می شود و علمدار سبک «نئو گوتیک» می گردد.
نظریات جان راسکین درباره هنر و معماری در چارچوب اصول اخلاقی و فرضیه های اجتماعی قرار می گیرد و از آنجائیکه گرایش به فرهنگ گذشته دارد و خود را مدیون تاریخ احساس می کند. واقعیت وجودی آهن را در معماری به رسمیت نمی شناسد و روش های صنعتی ساختمانی را به عنوان خیانتی از سوی معماری نسبت به هنر طرد می کند. جان راسکین زیبایی ظاهری را بازتابی از زیبایی باطنی می داند و به همین دلیل نیاز فزاینده به معنویات را در معماری تجویز می کند.
جان راسکین بعدها مسیر اصلی کار ویلیام موریس در تشکیل «جنبش هنر و تولیدات دستی» گردید.
افکار جان راسکین را می توان در قالب موارد زیر صورت بندی نمود
- تصویر او از جامعه ایده آلش، یک جامعه روستایی (قرون وسطایی) با معیارهای انسانی و اخلاقی است. زیرا که به شدت مخالف تمدن شهرهای صنعتی که نشانه های گسیختگی مطلق از سنت های اجتماعی است می باشد.( متأثر از هایدگر)
- شخصیتی بدبین و مخالف هرگونه نوآوری است و از کاربرد مصالح جدید در ساختمان انتقاد می کرد.
- راسکین از مخالفین کاربرد تزئینات و اشیای تزئینی ماشینی است و به دو دلیل آنها را ناخوشایند می داند: ۱-زیبایی فرم های دستی ۲- علاقه به کار و هنر انسانی
- راسکین در بحث هایش در زمینه هنر و معماری در یک حیطه گسترده تر کل جامعه را زیر سؤال می برد و نهایتاً به عنوان یک مصلح جهانی مطرح می شود.
- یک ویژگی جدید و مدرن در تعالیم او این است که او متوجه تمام حقایق موجود در دنیا (سیاست، اقتصاد، هنر و…) است و از قدرت برقراری ارتباط بین آنها و نتیجه گیری از آنها برخوردار است و برخلاف مردم زمانش هنر را یک مصنوع پیچیده و در ارتباط با سایر مسایل می داند.
- در اثر انزجار از محیط های شهرهای صنعتی، طرفدار حفظ فضاهای باارزش طبیعی است. (متفکری که سازنده زیربنای فکری قوانین و مقررات برای حفظ فضاهای باارزش و قلمروهای خارج شهرها و مناطق مسکونی و ساحلی انگلستان است.)
- بدبینی نسبت به شهر (تمدن صنعتی) و گرایش های اتوپسیتی در رابطه با طبیعت و اهمیت بناهای تاریخی.
- نابسامانی های زمانه خویش را ناشی از سهل انگاری در پی سودجویی (در ساخت اشیای هنری) می دانست.
- در معماری برای بناهای با ارزش تاریخی ارزش بسیار قائل است و آنها را سندهای تاریخی بشمار می آورد اما معتقد به مرگ اجباری آنها است و در نتیجه از دست کاری و مرمت آنها به آن صورت که در آن زمان مطرح بود، انزجار دارد.
- تأثیرات او در شهرسازی از یک سو در جامع دیدن مسایل شهری در گرو برنامه ریزانی چون گدس و مامفورد مشاهده می شود. از بعد گرایش به طبیعت و حفظ بخش های ارزشمند آن در گرو هواداران باغ شهرها و برنامه ریزان اکولوژیست قرار می گیرد.
- وی از بافت های شطرنجی به عنوان گورهای روان انسان یاد می کرد.
- جان راسکین معتقد بود شهر یک پدیده ارگانیک است که دارای تاریخ و سنت و حرکت است و با مشارکت نسل ها ساخته می شود (مانند گدس و مامفرد) و هرج و مرج شهرهای صنعتی را ناشی از نادیده گرفتن مسایل فرهنگی می داند.
- جان راسکین اعتقاد داشت شهر نمی تواند مستحیل در طبیعت باشد، بلکه باید در تباین با آن باشد اما با آن به وحدت برسد. (مانندگدس)
- تفکرات جان راسکین در رابطه با زیبایی تاریخی شهرها و بناها مبدأ تأثیرات خود را در گرایش های حفاظت و مرمت در معماری و شهرسازی توسط ویه لودوک، بلترامی، و کامیلو زیته نشان میدهد.
مباحث آموزشی شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | برنامه ریزی شهری | طراحی شهری | سیر اندیشه ها در شهرسازی
منبع: جزوه سیر اندیشه ها در شهرسازی
انتشار مطلب جان راسکین با ذکر منبع بلامانع است.
دیدگاهتان را بنویسید